Doqquzuncu siniflərdə riyaziyyat dərsi idi. Müəllim lövhədə yeni dərsi
danışır, şagirdlər diqqətlə dinləyirdilər. Qabaq cərgədə oturmuş Q. isə
boynunu azca büküb pəncərədən çölə baxır, elə bil nəsə axtarırdı.
Bayaqdan qələmlə ovcunun içinə yazdığı düsturun üstünü qaralayırdı. Yox,
bu riyazi düstur deyildi. Sadə bir düsturdu. Həyat düsturu. Q.nın
gələcək həyatını müəyyənləşdirəcək bir düstur.
Artıq
gec idi, əlinə cızdığı düsturun üstünü nə qədər qaralasa da artıq gecdi,
heç nə geri qayıdan deyildi. Bir vaxtlar intihar etmiş atasını itirdiyi
kimi artıq o da qayıtmayacaqdı. Bundan belə əlinin içinə "S+Q=M”
yazmağın faydası yoxdu.
S+Q=M
Məşğələdən çıxanda qızlardan kimsə dedi ki, Səfadət məktəbin tinində
səni gözləyir. Hava hələ qaralmamışdı. Adətən axşam vaxtı məşğələdən
çıxanda məktəbdə xadimə işləyən anası qabağına çıxırdı. Atasını faciəvi
şəkildə itirəndən sonra qızından ötrü yaman narahat idi. Q. nın atası
bir neçə il əvvəl qarışıq bir hadisə üstündə özünü tüfənglə vurmuşdu.
Q. məşğələ yoldaşlarından ayrılıb Səfadətə sarı gəldi. Dünəndən küsülü
idilər, danışmırdılar. Ürəyindən barışmaq keçsə də dünənki incikliyi
hələ keçməmişdi.
Səfadətlə Q. bir yerdə oxuyurdular.
Bir ay olardı ki, Səfadət çoxdandı qəlbində gizlətdiyi sirrini açmışdı
Q.ya. Ona sevdiyini demişdi. Bütün qızlar kimi Q. da əvvəlcə naz
eləmişdi, utanmışdı, ürkək-ürkək baxmışdı Səfadətin gözlərinə. Sonra o
da həmin sehrli sözü demişdi Səfadətə: "Mən də səni sevirəm.”
Hər şey beləcə başlamışdı. Bütün sinif, hətta məktəbdə də bilirdilər
ki, Səfadətlə Q. bir-birini sevirlər. Dərsdə bir yerdə otururdular.
Tez-tez bir-birlərinin dəftərinə sevgilərinin formulunu yazırdılar:
"S+Q=M”
Dərsdə boş dəqiqələr yaranan kimi
bir-birlərinə məhəbbətlərindən danışır, uzaq gələcəyə tuşlanmış planlar
qurur, şirin xəyallara dalırdılar. Bu xəyallarda nələr yoxdu; kəndin
yaddaşından uzun müddət silinməyəcək möhtəşəm bir toy, xoşbəxt ailə
həyatı, adlarını da müəyyənləşdirdikləri mələk-mələk körpələr...
Sinif yoldaşları, digər şagirdlər də bu cütlükdən danışırdılar. Büruzə
vermək istəməsələr belə yanaşı gedəndə o dəqiqə sevgili olduqları
bilinirdi.
Küsülü olduqları da o dəqiqə faş olurdu.
Həmin günlər nə Səfadətin kefi yerində olurdu, nə də Q.nın.
Bir-birlərini danışdırmasalar da tez-tez baxışları toqquşar,
sevgililərdən biri qarşı cinsdən olan sinif yoldaşı ilə danışan kimi o
biri hirslənib özündən çıxar, pörtərdi.
Elə davaları
da bundan qaynaqlanardı. Səfadət Q.nın oğlanlarla danışmasını
götürmürdü. Heç Q. da ondan geri qalmırdı. Buna görə də Səfadət qızlarla
demək olar ki, heç danışmazdı. Bunun qarşılığında o da Q. nın
qarşısında öz tələblərini qoymuşdu: geyiminə fikir ver, dizdən yuxarı
yubka geymə, yaxan açıq qalmasın, oğlanlarla danışma.
Sevgiylə, xoş sözlərlə, küsmələrlə, barışmalarla dolu günləri bir-birinə
calayaraq bir ayı başa vurmuşdular. Hələ ad günlərinə çox vardı. Amma
ilk əlamətdar günləri - 14 fevral sevgililər günü qapıdaydı.
Bir-birlərinə hədiyyə hazırlamışdılar.
Q. həyəcanla
Səfadətin hədiyyəsini gözləyirdi. O artıq hədiyyəsini almışdı.
Sevgilərinin əbədiliyinin simvolu olan qol saatı verəcəkdi Səfadətə.
Səfadət isə hələ sevgililər günü üçün nə alacağını dəqiqləşdirə
bilməmişdi.
Pulu yox idi. Atasından istəməyə utanırdı.
Atasının aylıq gəliri ailəyə güclə çatırdı. Qardaşından istəsəydi də
faydası olmayacaqdı. Qardaşı siqaret pulunu güclə düzəldirdi. Anası isə
qız üçün hədiyə alacağını bilsəydi hirslənib özündən çıxacaqdı: "Sənin
qız istəyən yaşın deyil, dərslərinə fikir ver”.
Özündə
olan pula isə bahalı, ürəyincə olan hədiyyə ala bilməyəcəkdi. Amma
olsun. Dərsdən sonra bütün günü rayon mərkəzinə uzanan şose yolun
sağ-solunda düzülüb gedən mağazaları gəzib-dolaşdı. Sevgililər günü ilə
əlaqədar xeyli hədiyyə, suvenirlər gəlmişdi, nə olsun, di gəl ki, ya
pulu yetmirdi, ya da bəyənmirdi.
Axırda bir yerdə
bijuteriya sırğalar tapa bildi. Satıcı qadından utana-utana o sırğaları
istədi. Qızıl suyuna çəkilmiş dəmir sırğalardı. Utana-utana manatlığı
satıcı qadına uzatdı. Guya satıcı qadın hədiyyəni sevgilisi üçün
aldığını bilmirdimi?
Səhər alaqaranlıqda hələ
evdəkilər yatmışkən həyətə düşüb bağçanın qabağında təkəmseyrək
çiçəkləmiş nərgiz güllərindən kiçik bir dəstə bağladı. Evdən çıxanda
dəstəni gödəkcənin qoltuğunda gizlətdi, məktəbə qədər o cür gəldi.
Q. da dərsə tez gəlmişdi. Sinif otağında tək idi. Səfadət fürsət bilib
Q.ya yaxınlaşdı. Dilləri təkcə "təbrik edirəm” deyə bilsə də baxışları
dərin ehtiraslı məhəbbətdən xəbər verirdi. Səfadət gül dəstəsini Q.ya
uzatdı və qızın uzatdığı balaca qutunu aldı. Sonra cibindən sırğaları
çıxartdı. Sırğalar cığaranın içində işıldayırdı.
Sinif
yavaş-yavaş doqquzunculara dolurdu. Günün mövzusu sevgililər günü idi.
Hələ dərs başlamışdı. Sevgililərlə yanaşı zarafatla özlərini sevgili
adlandıranlar da bir-birini təbrik edir, verilmiş hədiyyələri müzakirə
edirdilər.
Bir azdan sinfə pıçapıç düşdü. Q.nın
sırğalarına baxan rəfiqələri gülüşdülər. Oğlanlar da bu lağlağıya
qoşulmuşdu. Uşaqlar Səfadətin ucuz hədiyyələrinə gülürdülər. Səfadət
rəng alıb rəng verirdi. Q. da kövrəlmişdi. Daha sinifdə dayana bilmədi.
Dəhlizə qaçıb ağlamağa başladı. Səfadət də dalıyca qaçdı. Q.nı
sakitləşdirməyə çalışsa da bilmirdi nə desin, məlul-məlul sulu gözlərinə
baxırdı.
Q. bircə bunu deyə bildi: "Biabır elədin məni”. Cibindən sırğaları çıxarıb Səfadətə uzatdı.
- Pulum çatmadı - Səfadət dedi.
- Çatmadısa heç nə almazdın. Bununla məni də, özünü də biabır etməzdin. Məni danışdırma.
Q. sırğaları pəncərə altlığının üstünə qoyub sinfə qaçdı.
Qızlar Q.nın kefsiz olduğunu görüb daha sırğa söhbətinin üstünü
vurmadılar. Oğlanlar isə şıltaqlıqlarından qalmır, elə hey Səfadəti ələ
salırdılar.
***
Dünən olanlardan
sonra Səfadəti danışdırmamışdı. Bütün gün qaşqabaqlı oturmuşdu dərsdə.
Səfadət də özündə deyildi. Arada baxışları toqquşurdu. Bu ani
toqquşmada, Səfadət bütün ürəyindəkiləri ona ötürmək, bağışlanmaq
istəyirdi.
Q. məşğələ yoldaşlarından ayrılıb Səfadətin
yanına gəldi. Səfadətin halı özündə deyildi. Q. da sanki qəsdən özünü
soyuq aparır, Səfadəti dindirmək istəmirdi. Səfadət yenə xahiş elədi ki,
bağışlasın. Amma Q.nın qəlbi incimişdi, özünə gələ bilmirdi. Uşaqların
olanları unutması üçün gərək bir az vaxt keçəydi. Sağollaşanda Səfadətin
son cümləsi bu oldu: "Sənə çəkdirdiyim əzabları canımla qaytaracam”.
Q. sevgilisindən eşitdiyi vida cümləsinin əsl mənasını sabah anlayacaqdı.
Səfadət evə çatanda hava artıq qaralmışdı. Anasına sarılıb yanağından
öpdü. Anası da onun bu nəvazişində qeyri-adi bir şey görmürdü. Sonra
dama getdi. Damın divarlarına keçirilmiş ot presinin kəndirlərindən bir
neçəsini götürüb uc-uca düyünlədi. Sonra kəndirin bir tərəfinə ilgək
atıb boğazına keçirdi.
Kəndirin bir ucunu damın dəmir
pərdisinin üzərindən keçirib ayağına bağladı. Damın kiçik nəfəsliyindən
son dəfə bayıra boylandı. Hava qaralsa da gözünü nəfəslikdən görünən
dünyadan çəkə bilmir, balaca nəfəslikdən süzülən səslərdən qulağını
ayıra bilmirdi. Bir daha ayağının altına baxdı. O biri ayağı ilə altına
qoyduğu pres tayını itələdi. Qaranlıq damı kəsik-kəsik xırıltı bürüdü.
Atası heyvanları yemləmək üçün ot damına girəndə qapıdan düşən ölgün
işığın altında qövsvarı forma almış soyuq cəsəd sallanırdı.
Epiloq
Üstünə təzə qazılmış torpaq tökülən qəbirə qərənfillər düzülmüşdü. Ön
tərəfə başı rombvarı kəsilmiş taxta bərkidilmişdi. Qəbrin ətrafında bir
dəstə məktəbli yığılmışdı. Bu fikir onların hansından gəlmişdi, məlum
deyil, amma əlüstü hamısı razılıq vermişdilər.
Səfadətin qəbrini ziyarətə gəlmişdilər. Ondan bağışlanmalarını
istəyirdilər. Sadəlövh, hələ həyatda hiylənin, zalımlığın, pisliyin əsl
dadını almamış bu yeniyetmələr etdikləri kobud bir zarafata görə sinif
yoldaşlarından bağışlanmağı xahiş edirdilər.