Planetimizdə təqribən 200 min kəpənək növü yaşayır. Bu inanılmaz məxluqlar pərvazlanan gözəllərə eybəcər tırtıllardan çevrilir. Təbiətdə böyük məsafələri qət edən köçəri kəpənəklər və qanadsız kəpənəklər mövcuddur.
Bu ürkək məxluqlar qaçıb düşmənlərdən gizlənmək üçün daha nələrə əl atmır. Bəziləri yarpaq, bəziləri ağac qabığı kimi maskalanır, digərləri özlərini qorxunc həşəratlara bənzədir. Məsələn, şüşəqanadı asanlıqla eşşəkarısı ilə səhv salmaq olar. Onun şəffaf qanadlarında pulcuq yoxdur, zolaqlı sarı qarnı isə eşşəkarısının məşhur libasına bənzəyir.
Bəzi kəpənəklər təkcə həşəratları deyil, quşları da qorxutmağı bacarır. Məsələn, apollon kəpənəyinin qanadlarının bəzəyi ilan gözlərinə oxşayır. Bu gözləri görən quşların belə qidaya yaxınlaşmaq həvəsi itir.
Əlbəttə, kəpənəklərin başlıca bəzəyi onların qanadlarıdır. Amma sən demə, qanadsız kəpənəklər də varmış! Onların əksəriyyəti qidalanmır, yalnız tırtılın topladığı ehtiyat hesabına yaşayır. Orgyia antiqua kəpənəyinin heç olmazsa qanad rudimenti (orqanizmdə öz funksiyasını itirmiş orqanın qalığı) olduğu halda, onun çöldə məskunlaşan həmcinsinin - Orgyia dubia bundan da məhrumdur. O, kəpənəyə çevriləndən sonra heç baramadan çıxmır. Xanənişin kəpənək "sevgililərini” elə oradaca qonaq qəbul edir və yumurta qoyur. Həmin yumurtalardan çoxlu sayda yeni qanadsız kəpənək çıxır.
Lakin heç də bütün qanadsız kəpənəklər evdə oturmağı sevmir. Əlbəttə, qanadsız uçmaq olmur, lakin suya baş vurmaq mümkündür. Qızıl kəpənək elə belə də edir. O, suyun altında yumurta qoyur, çünki sürfələrinin qidalanması üçün su bitkilərinin - rdesta və ya elodeyanın yarpaqları lazımdır.
Necə düşünürsən, kəpənəklər daha çox nəyi sevir? Çiçək nektarını? Elədir ki var. Lakin heç də hamısı çiçək nektarı ilə dolanmır. Kəpənəklərin bəzi növlərinin qalın və qısa xortumcuğu var. Belə xortumcuqla nektar əldə etmək mümkün deyil. Odur ki, ya ağacın şirəsi, ya da yetişmiş meyvə şirəsi ilə qidalanır.
Kəpənəklərin daha bir nadir növü kaliptradır. Kaliptra Asiyanın tropik bölgələrində məskunlaşır. Bunlar "vampir” kəpənəklərdir. Gecələr kəl, kərgədan və ya fillərin qanını içir. Bu uçuşan "vampirlər” təkcə yara və ya sıyrıntılar üzərinə oturmur, həm də iti xortumlarını dəriyə sancır. Doğrudur, "vampir” kəpənəklərə çox nadir hallarda təsadüf olunur.
Payız gələndə bəzi kəpənək növləri cənuba uçmaq üçün dəstə şəklində toplaşır. Vanessa cardui belə kəpənəklərdəndir. Onlar Avropa ölkələrindən İrana, Hindistana istiqamət götürür, bəziləri isə Afrika ölkələrinə uçur. Onların orada qoyduğu yumurtalardan yeni nəsil törəyir. Gələn bahar Avropaya da elə həmin nəsil qayıdır.
Admiral adlanan kəpənək tək səyahət etməyi sevir. Hərçənd dağları təhlükəsiz aşmaq üçün həmcinsləri ilə birləşir.
Kəpənəklərin görmə qabiliyyəti insanlardan fərqlənir. Onların gözlərinin quruluşu mürəkkəbdir. Hər biri 6 min xırda hissəcikdən və linzadan ibarətdir. Bəzi kəpənəklər qanadları ilə eşidir, eşitməyə cavab verən damar orada yerləşir. Onlar xortumcuq ilə deyil, qabaq pəncələri ilə dad bilir.