Boşanmalarda anaların da rolu az deyil

Son illər Azərbaycanda boşanmaların sayının artması müxtəlif təbəqələrdə geniş müzakirə olunur. Hər dəfə ayrı-ayrı səbəblər gətirilsə də, fakt odur ki, cəmiyyətimiz sözügedən problemdən bu gün də əziyyət çəkir. Adətən, ailələrdə boşanmalar maddi problemlərdən, xarakterlərin toqquşmasından yaranır. Amma bunlarla yanaşı, problemin ən klassik səbəbini - ailədə qayınana amilini də yaddan çıxarmaq olmaz. Qəhrəmanım Leyla (ad şərtidir-red.) bir qayınananın 3 gəlinindən biridir. Danışdıqları bir qədər nağılvari görünsə də, gerçəkdir. Dediyinə görə, ailə həyatı qurandan bir həftə keçməmiş qayınanası Müşkü arvadla aralarında münasibətlər kəskin şəkildə soyumağa başlayıb. Səbəb isə: «Heç ailə qurmağımızın bir həftəsi tamam deyildi. Axşam yatmaq vaxtı gələndə bir də gördüm ki, arvad mənim yerimi özü yatdığı otaqdan salıb. Səbəbini soruşdum, heç nə demədi».

Leylanın sözlərinə görə, günlər keçdikcə oğlunu gəlininə qısqanan qayınana daha yeni üsullara əl atırmış. Hətta Müşkü arvad onların yatağına girib, aralarında yatırmış: «Bəlkə də, dediklərimə heç kim inanmayacaq. Amma inanın ki, neçə vaxt ərim başqa otaqda, mən isə qayınanamla ayrı otaqda yatmışıq. Bir gün də gördüm ki, o, öz yerini bizim aramızda salıb. Nə baş verdiyini anlamırdım. Sonradan evin məndən böyük olan gəlinlərinə bu barədə danışanda onlar güldülər. Sən demə, qayınanam onların da aralarında yatırmış».

«Yalan danışmağa məcbur idim»

Uzun müddət bu haqda heç kimə bir kəlmə də deməyə cürət etməyən Leyla, nəhayət ki, dözə bilməyərək valideynlərinin yanına üz tutmağa məcbur olur. Valideynləri ondan küsülü gəlməyinin səbəbini soruşanda əsl səbəbi deməyə utanır və hər dəfə yeni yalanlar uydurmağa çalışır: «Ona görə yalan danışmağa məcbur idim ki, ərimdən zərrə qədər də narazı deyildim. Əgər desəydim ki, həyat yoldaşım məni incidir, bu, inandırıcı olmazdı. Çünki hamı onun məni necə istədiyini bilirdi. Açığı, son vaxtlar hiss edirdim ki, anasının hərəkətlərinə görə o da məndən utanır. Qayınanama bu haqda bir şey demək də olmurdu. Səsini çıxaran kimi bütün qonşulara deyirdi ki, gəlin məni incidir, yemək vermir, qulluq eləmir. Halbuki, evdə bütün səlahiyyətlər onun əlində idi. O, elə məndən əvvəlki gəlinlərə də belə olmuşdu. Hələ onların dediyinə görə, mənimlə bir qədər yaxşı rəftar eləyirmiş». Nə qədər qəribə görünsə də, belə hallar Azərbaycanda bir ailədə baş vermir. Hətta hərdən qayınana-gəlin münasibətlərilə bağlı elə əhvalatlar eşidirsən ki, Müşkü arvada 100 il ömür arzulayırsan.

«Qayınanam yaxşı adam olsa da...»

«Sağlam Toplum» İctimai Birliyinin sədri Lalə Mehralı isə deyir ki, gənc ailə ayrı yaşamalıdır: «Hərə öz həyatını yaşamalıdır. Çünki baxışlar ayrılır, üst-üstə düşməyən ayrı şeylər də var. Hesab edirəm ki, arada olan yaş fərqinə görə yaşlılarla gənclər həyatlarını uyğunlaşdıra bilmirlər. Çünki nə yaşlı insan gəncin etdiyini, nə də gənc yaşlının hərəkətlərini təkrarlaya bilməz».

«Ayrı olanda münasibətlər daha da şirin olur», - deyən L. Mehralının fikrincə, hər bir xanım həyat yoldaşının valideynlərinə hörmətlə yanaşmağa borclu olsa da, ayrı yaşamaq daha məqsədəuyğundur. Öz həyatından misal gətirən müsahibimiz deyir ki, artıq 5 ildir ailə qurub və bu müddətin təxminən 1 ilini qayınanası ilə bir yerdə yaşayıb: «Ailə qurandan bir ildən də az qayınanamla bir yerdə qalmışam. Artıq 4 ildir ki, tək yaşayıram. Qayınanamın yaxşı adam olmasına baxmayaraq, mən bu 4 ili həyat sayıram, həmin 1 ili yox. Çünki nə qədər yaxşı qayınana olsa da, insan narahat olur. Evini özününkü hesab etmir və rahat uzana bilmirsənsə, bu, həyatdan deyil».

Ana qısqanclığı

Psixoloq Dəyanət Rzayev isə belə məsələlərdə mentalitet amilinin daha böyük rol oynadığını deyir: «Düzdür, boşanmalarda qayınana amilinin də böyük rolu var. Hətta mən Rusiya və bəzi Avropa ölkələrində belə faktların olduğunu bilirəm. Hesab edirəm ki, bu ananın övladını gəlinə qısqanmasından irəli gəlir. Amma sevgi olanda belə şeylər ikinci plana keçir. Məsələn, dünən mənə bir oğlan müraciət edib ki, yaxın günlərdə toyumdur, hətta artıq qız toyunun olmasına bir neçə gün qalıb. Amma mən qızı sevmirəm. İstəyirəm ki, evlənəndən bir-iki ay keçsin, onu rayonda qoyub özüm Bakıya gəlim. Soruşdum ki, sevmirsənsə, bəs niyə evlənirsən? Deyir fikirləşirəm ki, əgər nişanı qayıtsa, sonra heç kim onunla evlənməz. Amma bu adam başa düşmür ki, boşanandan sonra həmin qıza heç yaxın da duran olmayacaq».

«Ana övladını istəyirsə...»

Psixoloq Azad İsazadə də hesab edir ki, bəzən ailələrin dağılmasında ananın oğlunu gəlininə qısqanması böyük rol oynayır: «Adətən analar fikirləşirlər ki, görəsən, gəlin oğluma yaxşı baxacaqmı? Bu, yaxşı hissiyyat kimi də qiymətləndirilə bilər. Amma reallıqda bir çox hallarda mənfi rol oynayır. Ona görə də, valideyn övladını istəyirsə, ona sərbəstlik verməlidir. Lətifəsi böyüklərdən uzaq olsun. Bu, «pişik balasını çox istədiyindən yeyir» misalına da bənzəyir. Yəni, ana övladını çox istədiyindən, bəzən onun bədbəxtçiliyinə də səbəb olur». Psixoloqun qənaətinə görə, qayınanaların boşanmalarda rolunun bir səbəbi də onların «oğluma daha yaxşı qız taparam» fikrini üstün tutmalarıdır: «Heç bir ana istəməz ki, ya qızı, ya da oğlu boşansın. Bizim cəmiyyətdə oğlanların boşanmasına neytral baxırlar ki, eybi yoxdur. Ana da oğluna deyir ki, sənə bundan da yaxşısını taparam. Belə olan halda həmin fikirlər oğlana da təsir göstərir və artıq inanmağa başlayır. Hesab edirəm ki, hansısa istisna hallara, ikinci evliliyə hazır olan insan çətin xoşbəxt olur. Bir şeyi də yaddan çıxarmaq olmaz ki, ailələr heç də hər zaman sevgi üzərində qurulmur. Bəzən sevgi ailə qurandan sonra yaranırsa, elə hallar da olur ki, belə məsələlərə görə tərəflər arasında sevgi ölür. Bu isə yekun nəticədə ailənin dağılmasına gətirib çıxarır».