İstənilən adama xas olan müəyyən şüphələr var. Şüphə bizi daxildən
gəmirərək,dəfələrlə " bəs elə olmayıb,belə olsaydı nə olacaqdı?" sualını
özümüzə verməyə vadar edir. Qeyd etmək lazımdır ki,şüphələr fərqli
olur. Aşağıda iki misal çəkəcəyəm:
a) " Mən biznesimizin xarici bazarda genişlənməyə ehtiyacı olmasından
şüphə edirəm,çünki,bu aləmin taxçasına mıx sancıb oranın güclü
iştirakçılarının yerini dar edə bilmərik".
b) " Mən düşünmürəm ki, bu şirkətə rezüme göndərmək yaxşı fikirdir,axı
orada ,namizədin danışıqları apara bilmək bacarığı tələb olunur,mənim
isə belə təcrübəm yoxdur".
İndi isə analiz edək. Birinci olayda olan şüphələr milyonlarla dolların
boşuna xərclənəcəyinin qarşısını alır,ikinci misalda isə şüphələr daha
çox pul qazanmağa imkan vermir.
Bu yolla şüphələri iki yerə ayırmaq olar-pozetiv və neqativ şüphələr.
Pozitiv şüphələrlə hər şey aydındır,onlar sənədli əsaslanma zəminində
əmələ gəlmişdir. Ümumiyyətlə şüphələri tam yox etmək üçün bir neçə fakt
və stsatistik məlumat çatışmazlığı olur ki,onları da qısa zamanda tapmaq
mümkündür.
İnsanlarda neqativ şüphələrin əmələgəlmə qaynağı aşağıdakılardır.
1. Öz gücünə inanmamaq. İnsanda özünəinam olduqca böyük qüvvədir. İnsan
özünəinamlı deyilsə,hər zaman bir addım qabağa atmaq məqamı gəldikdə
problemlər yaşayır. İnsan özünü uğurla birlikdə bir növ təsəvvür
eləmir,buna görə də,indi mövcud olduğu şəxsi komfort ərazisini yarıb
ondan fərqli məkana çıxa bilmir.
2. Özünürefleksiyanın hədsiz uzanması.
Bu da əvvəldə qeyd etdiyim səbəbdən doğur. Xırdalasaq,insanlar baş verə
biləcək hadisəni öz beyinlərində oqədər təsəvvür edir ki,onu hər
situasiyada təsəvvür edir. Bir qanun olaraq həddən artıq bu növ
düşüncələr olan beyin sahibində heç bir şey alınmır.
3. Məmnuniyyət və ya "komfort ərazisi".
Bu o zaman baş verir ki, Maslou piramidasına daxil olan bütün əsas
insani ehtiyaclar təmin olunsun ( qida,yaşayış,təhlükəsizlik) . Siz heç
də digərlərindən pis yaşamırsınız. İtirəcəkləriniz varsa,bu şüphələrin
baş verməsi üçün biləvasitə səbəbdir.
4. Ümid və onun illüziyası.
Əgər nəyə isə ümid edirsinizsə,və ümidiniz heç bir obyektiv səbəb ilə
bərkidilməyibsə,şüphə atəşinin qurbanı ola bilərsiniz. Məsəlçün,siz yeni
bir iş axtarışındasınız və ömür boyu orada işləmək xəyalları qurduğunuz
kompaniyadan , X kompaniyasından zəng qəbul etmisiniz. Dialoqun sonunda
menecer sizə şablon kəlməni " biz sizinlə əlaqə saxlayacağıq" deyib
danışığı bitirdi. Sabahkı gündə isə Y kompaniyası zəng edib sizi
danışıqlara dəvət edir ,siz imtina edirsiniz. Səbəb- siz X
kompaniyasının zəng edib sizə yeni vəzifə təklif edəcəyinə ümid
edirsiniz. Ümid sizdə şüphə toxumu əkdi və onlar gecikmədən cücərir.
5. Ətrafdakıların fikirlərinə qarşı həssas olmaq.
Biz istəsək də ,istəməsək də,bizi əhatə edənlər
,prinsplərimizə,planlarımıza,həyat qurmağımıza təsir göstərir. Psixoloji
sakitlik və mənəvi təminolunma üçün qısa zaman ərzində cəmiyyət
fikirlərinə qarşı "immunitet yaradıb" kollektivin nə düşünəcəyini
önəmsəmək lazımdır. Nəticədə öz şüphələrinizin üstünə digərlərin
şüphələri də gəlmiş olmaz.
Şüphələrin,əmələgəlmə səbəbi ilə mübarizə aparmaq çətin
deyil,lakin,burada kompleks yanaşma lazımdır. Neqativ şüphələr əleyhinə
əsas resept belədir : hadisələrə olan yanaşmanızı bacardıqca
maddiləşdirin. Rasional və merkantil olun. Xırdaçılıq eləsəniz belə
,bütün mənfi və müsbətlikləri götürqoy edin. Hadisəyə qədər,və hadisədən
sonra nə olacağını dəfələrlə təsəvvür etməyi kənara qoyun,belə anlarda
siz paraşutçuya bənzəyirsiniz,dayandığı yüksəklikdən aşağı tullanmağa
cəsarət edə bilməyən paraşutçuya. Eyni zamanda,boş ümidlər
bəsləməyin,həd zaman ayıq başla hadisələri dəyərləndirib,bir neçə
ehtiyat planı saxlayın.