Birinci Dəftər
15

Bütün günü Dəryasız Dərya ilə oldum. Yalqız vaxtlarımın həmsöhbəti bənövşəli dəftərimi qarşıma qoydum, xəyalımda təqvimin otuz beş vərəqini geri çevirdim, yanvarın on altısına qayıtdım. Dərya ilə başlanan tanışlığımızı incəliklərinə qədər ürək dolusu fərəhlə xatırlaya-xatırlaya ağ səhifələrə köçürdüm.
 Mülayim bir axşam çağıdır. Qışın ilıq günorta nəfəsi qismən soyumuşdur. Şəffaf, mavi göy  qübbəsinə ağ tül kimi param-parça buludlar səpələnib. Şəhərin quzeyə baxan pəncərələrində  şölələnən alov rəngli şəfəqlər göz qamaşdırır.  Mən institutdan çıxmışam, ancaq evə tələsmirəm. Əlimdə, kitab dolu portfel sahil küçəsinə tərəf  addımlayıram.  Darıxıram, həyatımda nəsə çatışmır. Həmsöhbətmi, musiqimi, əyləncəmi, könlüm nə istəyir, özüm də bilmirəm. Divarlara yapışdırılmış solğun afişalara ötəri nəzər salıram. Onlardakı zövqsüz şəkillər, yazılar rəngbərəng, tamaşalar, konsertlər isə köhnə, təkrar və yeknəsəqdir. Gözüm də, ürəyim də  təzəlik axtarır.  "67-nin sərgisi”—bu al-qırmızı başlıqlı elanı oxuyunca ayaq saxlayıram: yaxındakı muzeydə müasir  rəssamların, heykəltəraşların əsərləri qoyulub.  "Gedib baxacağam”—deyə istiqamətimi dəyişib ora yollanıram.  Fasadı qoşa sütunlu böyük binanın vestibülündə soyunuram. Yuxarı qalxıb salonları bir-bir... gəzirəm. Rəsmlər...heykəllər...büstlər cürbəcürdür—canlıları da var, ölüləri də. Sərgi yenicə açılıb, adamla doludur. Havası istidir. Lakin mücərrəd, anlaşılmaz şəkillər asılan otaqlar boşdur, soyuqdur.  Bayaqdan onu da hiss edirəm—qıvrımsaçlı bir oğlan kənardan mənə çox diqqətlə baxır, yəqin kiməsə oxşadır. Əhəmiyyət vermirəm. Özümü görməməzliyə qoymuşam. Xəzər sahilindəki qara-boz qayalıqları, Abşeronun yaşıl bağlarını və yastıyapalaq yöndəmsiz evlərini təsvir edən mənzərənin önündən etinasız keçə bilmirəm. Bu yerlər mənə tanış, doğma görünür. Emini xatırladır. "Bax… Könül, quyunun yanında oynamayacaqsan. Günortanın istisində bağın içinə getməyəcəksən—qurd-quş sancar səni. Keçi kimi dər-divara, ağaca dırmaşmayacaqsan—yıxılarsan, xatada biz qalarıq...” Dəlisov uşaqlıq çağlarım uzaqda qaldı...
—Bağışlayın...—deyə arxadan qulağıma dəyən səs məni fikirdən ayırır. Geri döncək yenə həmin qıvrımsaçoğlanı görürəm.
—Buyurun.
O, ayaqlarını cütləyib, qarşımda hörmətlə təzim edir:
—Üzr istəyirəm… Siz neftçi Muradın qızı deyilsiniz?
"Bu mənim atamı hardan tanıyır?”
Deyirəm:
—Bəli.
Oğlan rahatlıqla köks ötürür, ehmalca başını əsdirərək gülümsünür.
—Elə bunu soruşacaqdım… Zənnim məni aldatmayıb.
Mən hələ heç nə anlamıram.
—Bəyəndinizmi kişinin obrazını?
—Hh… Bilmirəm siz hansı kişini deyirsiniz?
Oğlan duruxur:
—Zəhmət olmasa bura gəlin.
O məni içəri salona aparıb, küncdə üzü işığa qoyulmuş yekə bir büstü göstərir.
—Bunu görməmisiniz?
Baxan kimi atamı tanıyıram. "Pa!”—deyə iradəsiz pıçıldayıram. Büstün böyründəki xırda yazılar gözümə sataşır: "Dərya Zəkizadə.”
—Haçan düzəldiblər bunu? Heçxəbərim yoxdur...
O dinmir.
—Mən bu heykəltəraşın adını eşitmişəm.
Oğlan yenə bayaqkı təki ayaqlarını cütləyib, hörmətlə təzim edərək əlini irəli uzadır:
—Elə isə tanış olaq: Dərya Zəkizadə. Bu iş mənimkidir...
—Sizinkidir?!—deyə mən sövqi-təbiilə onunla əl tuturam və oğlana ötəri bir nəzər fırladıram.
—Heç gözləmədiyim halda sevindirdiniz məni... Büst eynilə atamdır, geniş alnı, çatılmış qalın, pırpız qaşları, ciddi baxışları, çökük ovurdları, çənəsi, dodaqları, bığları hamısı, hamısı onunkudur.
Dərya izahat verir:
—Mənə xarakterik bir neftçi obrazı lazım idi. Çoxdandı gəzirdim, axtarırdım… Axırıncı kərə mədənə gedəndə təsadüfən Murad əmi ilə rastlaşdım. Kişinin sifətinə baxan kimi dedim: "Tapdım! Elə budur!”—O, azacıq susub qısıla-qısıla sözünə davam edir:—Amma, xətrinizə dəyməsin, Könül xanım, yaman tündməcaz atanız var. Onu dilə tutub beş-altı dəfə emalatxanama aparınca anadan əmdiyim süd burnumdan gəlib...Hər seansda da yarım saatdan artıq oturmayıb. Özümdən xəbərsiz şadlıqla qəhqəhə çəkirəm:
—Siz ki onu yola gətirmisiniz, qəhrəmansınız, deyirəm.—Atam bu barədə evimizdə bir kəlmə də danışmayıb.
Dərya umu-küsü eləyir:
—Heçgəlib heykəlinə də baxmayıb.
Söhbətimiz kəsilir. Susuruq. Nəzərlərimiz ani olaraq qarşılaşır. Duyuram, Dərya nəsə demək istəyir, gözləri gülür. Ancaq ürək eləmir. Sonra eyhamla dillənir:
—Yaxşı ki, bu gün muzeyə gəldim...
Soruşuram:
—Siz? Mən?
—Elə ikimiz də! Yoxsa, bu tanışlıq olmayacaqdı..
—Ancaq bir məsələ mənə qaranlıq qaldı, —deyə mövzunu dəyişmək məqsədi ilə araya söz atıram.
—Siz nədən bildiniz mən neftçi Muradın qızıyam? Axı, atama o qədər də oxşarlığım yoxdur...
Dəryanın nüfuzedici baxışları yenə sifətimdə gəzir.
—Bunu siz deyirsiniz, Könül xanım. Amma mən, bir heykəltəraş müşahidəsi ilə diqqət yetirəndə, sizi atanıza oxşadan əlamətləri, cizgiləri çox aydın görürəm. Xüsusən gözlərinizdəki işıltı, kirpiklərininzin düzülüşü, çənəniz, üzr istəyirəm, hətta dodaqlarınız belə Murad əmini xatırladır... Onun sözlərindən utanıram. Üzümü yana çevirəndə büstdən atamın qaşqabaqlı baxışları mənə zillənir. Sanki, naməhrəm bir oğlanla belə şirin-şirin danışdığıma qeyzlənir. Dərya getməyə hazırlaşdığımı hiss edincə:
—Gözləyin, Könül xanım, elə mən də çıxıram,—deyir və tələsik uzaqlaşır. Vestibüldə geyinəndə o, yenə mənə yaxınlaşır, icazə alıb, paltomu tutur. "Yox” deməyə dilim gəlmir. Sonra sərgidən evimizə qədər mən özümdə olmuram. Fikrim Dəryada qalır. Onunla yanaşı addımladığıma sevinirəm. Və bu ünsiyyətdən qəlbimə elə xoş bir rahatçılıq süzülür ki… Küçəmizə çatanda ayrılacağımıza heyfsilənirəm. Dərya sabah mənimlə yenə görüşmək istəyir. Sehrlənmiş kimi, ixtiyarsız razılıq verirəm, düşünmədən, qorxmadan...
Bu gün Könül deyiləm mən, başqa bir qızam. Darvazamızdan girəndə Dərya məni çağırıb, təkidlə tapşırır:
—Sizdən təvəqqə edirəm, Könül xanım. Murad əmi tanış olduğumuzu bilməsin. Fikirləşər ki, biz çoxdanın dostlarıyıq; büstünü də elə sizin xətrinizə düzəltmişəm… Təşəkkür əvəzinə nahaqdan nifrət qazanaram.
Evə gəlincə şadlığımdan atamın boynuna sarılıb öpürəm:
—Pa, təbrik edirəm səni!.. Sərgidə heykəlini qoyublar! Niyə səs salmırsan, hə? Elə canlıdır ki, pa, deyirsən bəs, indicə dil açıb danışacaq. Özü də birinci mənə acıqlanacaq. Qışqıracaq. "Ay qız, burda nə gəzirsən, getsənə evə!”  Atam heç halını da dəyişmir:
—Çox az vaxtımı almışdı o gədə, bir də durub sərgisinə gedəcəyəm?!.. Elə sən görmüsən, kifayətdir. Mən öz otağıma qaçıram. Paltomu, papağımı çıxarıb bir kənara tullayıram. Qollarımı açıb aynanın qabağında fırlanıram. Saçlarım dağılır. "Dərya!”—deyə çağırmaq, qəhqəhə çəkmək, uşaq təki atılıbdüşmək istəyirəm...