Cütlüklərin evlənmə əvvəlində ya da evləndikdən sonra sahib olduqları və ya olacaqları malların mülkiyyət və rəhbərliyinin ər arvaddan hansına aid olacağı, bu malları kimin istifadə edəcəyi, haqqında danışılan mallardan və bu malların gəlirlərindən ər arvaddan hansının, hansı nisbətdə faydalanacağı, mallardan qaynaqlanan problemlərin hansı nisbətdə kimə aid olacağı və evliliyin sona çatdığı vəziyyətlərdə malların necə paylaşılacağı kimi xüsuslar Yeni Mədəni Qanunumuzda "mal rejimi müqavilələri" digər adı ilə "evlilik müqavilələri" ilə həllə qovuşmaqdadır. Tərəflər qanuni məhdudlaşmalar içində bu müqavilələrlə narahatlıqlarını aradan qaldıracaq həllər yarada bilmə imkanına malikdir.

• Əldə edilmiş Mallara Qatılma (qanuni rejim)

• Mal Ayrılığı

• Paylaşmalı Mal Ayrılığı

• Mal Ortaqlığı' dır.

Evlilik müqaviləsi evlənmədən əvvəl və ya sonra edilə bilər.

Tərəflər istədikləri mal rejimini qanunda yazılı sərhədlər içində seçə bilər, qaldıra bilər, dəyişdirə bilərlər.

Evlilik müqaviləsi ər arvadın razılığına dözən, qanunda təşkil edilmiş bir növ Ailə Hüququ Müqaviləsidir.

3) Mal rejimi müqaviləsi- Evlilik müqaviləsi ayırt etmə gücünə (şikayət qüdrətinə) sahib olanlar tərəfindən edilə bilər.

Kiçiklər və mahcurlar (məhdudlar) baxımından vəlinin, qəyyumun (qanuni nümayəndənin) icazəsinin alınması lazımdır.

4) Mal rejimi müqaviləsi- Evlilik müqaviləsi etibarlı olması üçün rəsmi şəkildə (notariusda) edilməlidir.

Müqavilə notarius tərəfindən resen tənzimləmə şəklində edilər. Müqavilənin edilməsi kimi, dəyişdirilməsi ,ortadan qaldırılmasıda eyni şəklə tabe olar.

5) Cütlüklər evlilik müqaviləsi etmək məcburiyyətində deyildirlər. Ancaq, bu təqdirdə, cütlüklər arasında qanuni rejim olan "əldə edilmiş mallara qatılma rejimi" etibarlı olacaq.

Əldə edilmiş mallara qatılma rejimi, əldə edilmiş mallar ilə cütlüklərdən hər birinin fərdi mallarını əhatə edər. Cütlüklərin aşağıda iştirak edən xüsusiyyətdəki "əldə edilmiş mallar"ı cütlüklər arasında yarı - yarıya bərabər olaraq paylaşdırılacaq deməkdir.

• İşləri qarşılığı maaş, ödəniş və s.

• İctimai təhlükəsizlik quruluşları ödəmələri,

• İş gücü itkisi səbəbiylə ödənən təzminatlar

• Fərdi malların gəlirləri (məsələn kirayə, faiz gəlirləri və s.) Cütlüklər, mal rejimi müqaviləsiylə fərdi malların gəlirlərinin əldə edilmiş mallara daxil olmayacağını da qərarlaşdıra bilərlər.

• Əldə edilmiş malların yerinə keçən dəyərlər.

6) Qanuni rejim olan "əldə edilmiş mallara qatılma rejimi" xaricində Evlilik Müqaviləsi növləri:

Cütlüklərdən hər biri öz mal varlığı üzərində rəhbərlik, faydalanma və qənaət haqqını qoruyar. Digər tərəfin  mal varlığı üçüncü bir kimsənin mal varlığı kimidir. Cütlüklərin bir-birlərinin mal varlıqlarına müdaxilə etmə səlahiyyətləri yoxdur və cütlüklərdən hər biri öz borclarından bütün mal varlığı ilə məsul olacaq.

Paylaşmalı mal ayrılığı, ər - arvad arasında bu istiqamətdə bir müqavilənin imzalanmasından sonra əldə edilmiş olub, ailənin ortaq istifadə və faydalanmasına özgülenmiş mallar ilə ailənin iqtisadi gələcəyini zəmanət altına almağa istiqamətli sərmayələr və bunların yerinə keçən dəyərlərin, mal rejiminin sona çatması halında, cütlüklər arasında bərabər olaraq paylaşdırılmasını əsas alan/sahə bir mal rejimidir.

Bu mal rejimində ər - arvaddan hər biri, qanuni sərhədlər içərisində öz mülkiyyət üzərində rəhbərlik, faydalanma və qənaət haqqlarını qoruyar.

Cütlüklərdən hansına aid olduğu isbat edilə bilməyən mallar paylı mülkiyyətdə sayılacaq və paylı mülkə bağlı qanun maddələri tətbiq olunacaq. Ər - arvaddan hər biri öz borclarından bütün mal varlığı ilə məsul olacaq.

Ortaqlığa girən malların mülkiyyətinə bərabər/yoldaşların əlbirlik ilə (iştirak halında) sahib olduqları bir mal rejimidir. Ortaqlıq malları ilə cütlüyün fərdi mallarını əhatə edər.

Ər - arvad ortaqlıq mallarına bölünməmiş bir bütün olaraq sahib olarlar. Cütlüyün qanun lazımınca fərdi mal sayılanlar xaricindəki malları ilə gəlirləri ortaqlıq mallarını meydana gətirər.

- Məhdud mal ortaqlığı:

Cütlüyün edəcəkləri mal rejimi müqaviləsiylə məhdud mal ortaqlığı rejiminə bağlı bir ortaqlıq növü təyin edə bilərlər. Məhdud mal ortaqlığı da öz içərisində ikiyə ayrılar:

a) Əldə edilmiş mallarda ortaqlıq: ər - arvad mal rejimi müqaviləsiylə yalnız evlilik birliyi müddətin tərəfindən əldə edilmiş mallarda ortaqlıq qəbul etmişlərsə, bu əldə edilmiş mallarla məhdud mal ortaqlığıdır.

b) Digər mal ortaqlıqları: cütlüyün mal rejimi müqaviləsiylə müəyyən mal varlığı növlərini, xüsusilə daşınmaz malları ortaqlıq xaricində tutmalarıdır.

Mal rejimi, cütlüklərdən birinin ölümü və ya başqa bir mal rejiminin qəbuluyla sona çatar.

Məhkəmə tərəfindən evliliyin ləğv və ya boşanma səbəbiylə sona çatdırılmasına və ya mal ayrılığına keçilməsinə qərar verilməsi hallarında, mal rejimi iddia tarixindən etibarlı olmaq üzrə sona çatar.

 

/Mənbə.Qadınlar.biz/