Bu
gün ailə bağlarının qopmasının əsas səbəblərindən biri aradakı
sevgi və qarşılıqlı anlaşmanın olmamasını göstərə bilərik. Fərqli
maraqlar fərqlı düşüncələr yaxud inamsızlıq kimi amillər də buna
misaldır. Bəzən bəlli bir yaşda olmasına baxmayaraq hələ də
fərdlər özlərini kifayət qədər tərbiyələndirməmiş mənfi xislətlərdən
yaxa qurtarmamışlar. Həmçinin nə cür ailə modeli istədiklərini
müəyyənləşdirmədən ailənin nə olduğunu anlamadan ailə qururlar.
Bəzən isə fərdin daxili problemi də ola bilir xəyanət edir amma
səbəbi onun öz daxili doymaq bilməyən istəklərinə sərhədsiz
qoymasıdır. Arada nə qədər uyğunluq olarsa (əxlaq səviyyə )
cəhətlərdən o qədər xöşbəxt ailə modeli yaratmaq mümkün ola bilər.
Müasir
ailə modelinin təməl prinsipləri başlıca olaraq hər iki tərərf
öncə necə bir insanla xöşbəxt ola biləcəyni müəyənləşdirməli, və
bir-birlərini (görünüş, düşüncə, mədəniyyət və ) kimi istəklərdə qane
etməlidir. Arada qarşılıqlı anlaşma olması ən önəmli
faktorlardandır. Hətta belə desək o insana baxanda pozitiv enerji
ala bilməlidir. Misal olaraq fərqli şəhər yaxud rayonlarda böyüyən
fərdlər arasında fərqli düşüncələrin olması, hadisələrə fərqli
baxış bucağı qaçinılmazdır. Bunlar da istənilən ailə modelinin
yaranmasının qarşısını alan faktorlardandır.
Qadın
və kişi psixologiyaları fitri olaraq fərqlidir. Bəzən qadınların
bitmək bilməyən istəkləri , emosianallığı , mövzuları kişilərin
gərəksiz hesab etdikləri yöndən uzatmaları arada konfiliktlərə
səbəb ola bilir. Kişilərin isə bəzən özlərinə hər hansı
məhdudiyətin qoyulmasını qəbul etməmələri lakin qadınların tam
olaraq onlarin (yersiz) olsa belə istəklərinə xidmət etmələrini
tələb etmələri ola bilir . kişilərin qadınların daxili mənəvi
istəklərini ödəməyin zəruriliyini anlamamaqları əsas
səbəblərdəndir. Kişilər çox zaman qadınların həssas ruhiyələrini
anlamırlar və qadınların mənəvi boşluqlarını doldurmurlar.
Nəticədə qadının mənəvi boşluğu ailədə (əsəbilik, kobudluq) kimi
təzahür edir beləliklədə konfiliktlərin davamı gəlir..
Ailədaxili
konfiliktlərdən qaçınmaq üçün ilk olaraq hər iki tərəf
bir-birinin xarakterini, ruhiyəsini nəydən xoşlanıb xoşlanmadığını
öyrənməlidir. Güzəşt etmək, mübahisə olarsa uzunçuluq etməmək,
qarşı tərəfi sərt çəkildə ittiham etmək kimi xüsusiyyətlərdən
çəkinmək lazımdır. Hər iki tərəf bir-birinin xoşlanmadığı şeyləri
etməməyə çalışmalıdır. Bunları edə bilmək üçün önəmli olan
işlərdən biri insanı tanımaq , insan psixologiyasını müəyyən qədər
öyrənməyə çalışılmalıdır. əgər qarşı tərəf əsəbidirsə ona nəyisə
izah etmək üçün uyğun zaman gözləməy lazımdır.
Ideal
ailə modeli deyərkən bütün proemlərdən tam olaraq uzaq
olmalıdır da deyə bilmərik, çünki təbii olaraq hər kəs insandır,
müəyyən daxili hissləri də var və heç kəs tam olaraq biz
istəyən kimi quraşdırılmayıb. Sadəcə ən prinsipial qayda olaraq
deyə bilərik ki, arada nə qədər oxşarlıq və anlaşma olarsa o
qədər ideal ailə modeli yarana bilər. bəzən bəzi insanlar ideal
ailəni yalnız aradakı sevgi ilə ola biləcəyini düşünürlər.
lakin əgər fərdlər bir-birinin xarakterlərini yetərincə bilmədən
əhəmiyyətsiz yanaşaraq ailə qurarlarsa nəticədə ailənin dağılmasına
gətirib çıxarar.
Qısqanclıq
ağıl məntiq üzərinə bir həddəcən olması normaldır. Lakin
yersiz qısqanclıqlar, qarşı tərəfi bezdirmək, lazımsız
məhdudiyyətlər qarşı tərəfdə özünə qarşı bəzən hörmətszlik,
inamsızlıq kimi də anlaşılıb arada məsafələr, soyuqluqlar , sevginin
azalması kimi nəticələnə də bilər. və sonda qarşı tərəfdə
ikrah yarana hətta boşanma ilə də nəticələnə bilər. bəzən insan
qısqanıldiğını gördükdə sevildiyinin amili kimi qəbul edərsə də,
bu çox zaman arada söz-söhbət , dava-dalaşlara da gətirib
çıxara bilər.
Ailə
qurarkən çox zaman gənclərin gözləntiləri çox fərqli lakin
reallıq tamamilə fərqli olur. Buna görə də öncədən qarşı
tərəflə qarşılıqlı istəklər danışılmalı , bir-birlərinin
istəklərini özləri ilə uyğun olmasını öyrənməlidirlər. əks halda
öz nəzərində nəyin nə cür olmasını gözləmək sonradan isə elə
olmaması , ailədə ciddi konfiliktlər, münasibətlərin pozulması ,
discomfort ailə mühiti yarana bilər.
Ailə
içi münasibətlərdə fikrimcə ən böyük çatışmazlıq fərdlərin
nəinki qarşı tərəfin heç özünün belə nə kimi xarakteredə
olmasını, düzgün ailə idarə etməyi kifayət qədər bilməmələridir.
Ailəyə
kənar amillərin təsiri ən böyük ailə dağıdıcı səbəbdir. Ailə
qurulursa gənclər bir-birinə uyğunlaşmalıdır digər qohumlara
deyil.. çox zaman ailəyə edilən müdaxilələr, onların idarə
edilməsi, problemlərin kənar insanların təsiri nəticəsində daha
da çətinləşməsi qaçınılmazdır. Gənc ailəyə imkan yaratmaq
lazımdır ki. Ailə idarəçiliyini, çətinliklərini həllini
öyrənsinlər yoxsa ki yersiz müdaxilələr problemin həlli əvəzini
onu daha da çıxılmaz vəziyyətə gətirib çıxarır.
Ailə
bütövlüyünü qorumaq üçün hər iki tərəf evdə olan heç bir
şeyi (ana,ata) olsa belə heç kimə danışmamalı ailəsinə kənar
müdaxilənin olmasına qəti şəkildə izn verməməlidir. Hər bir
çətinikdə bir-birinin əlindən tutaraq əLindən gələni
əsirgəməməlidirlər.
Müasir
ailə modelində ailə psixoloquna çox zaman ehtiyac olur. Bəzən
fərdlərin bir-birini anlamaması, kobudluğu, ailə davranışlarını
bilməməsi nəticəsində və s etdikləri səhvlər mütləq şəkildə
ailə psixoloqunun yardımına ehtiyac duyulurr. Ailə psixoloqu
aradakı əsl problemi aşkar edib kökünə vararaq problem aradan
qaldırır.
Qasımova Cəmilə