Eşq bir xəstəlikmi?

Müəllif: Mr. OffiCeR
Şərhlər: 0
Baxılıb: 3 069
Səs ver:
(səs: 0)
Eşq bir xəstəlikmi?
Eşq, yaşana biləcək ən kompleks və iz buraxan duyğu vəziyyətlərindən biridir.

Bayramlar, ad günləri və ildönümlərindən sonra müasir satışa çıxarma texnikalarının həyatımıza qatdığı imtina edilməz qeyd etmələrdən biri də "Sevgililər Günü", digər adıyla "St. Valentine Day". Amerikan Xəstəxanası Yuxu Pozuqluqları Kliniği Şefi Dr. Səbri Dərman, romantik aşan bir xəstəlik olmadığını; yaxın ətrafımızla əlaqədar fərqindəliklərimizin itiləşməsində, ictimai fərqindəliyimizin artmasında, varlığı və yoxluğu ruhumuzun balansını ən dərindən pozan element olan eşq həyatımızı yenidən irdələməmizdə çox faydalı bir rol oynadığını ifadə edir.

Necə evlilik ildönümləri birlikdə keçmiş və keçməmiş zamanların yenidən qiymətləndirilməsinə, yılbaşları daha çox iş və ictimai həyatımızın nəzərdən keçirilməsinə, ad günləri etdiklərimizlə edəcəklərimiz haqqındakı perspektiv nizamlamalarına vəsilə olurlarsa "Sevgililər Günü" də, sevdiklərimizi və sevə bilmədiklərimizi düşünməmizə gətirib çıxarır. Psixoloji mənada bu xüsusiləşdirilmiş günlər, bizim özümüz və yaxın ətrafımızla əlaqədar fərqindəliklərimizin itiləşməsində, ictimai fərqindəliyimizin artmasında, çiçək, şokolad, yemək, teatr, şam, yüngül musiqi, tütsü, qırmızı alt paltar kimi təkrarlananlara əlavədən, varlığı və yoxluğu ruhumuzun balansını ən dərindən pozan öge olan eşq həyatımızı yenidən irdələməmizdə çox faydalı bir rol oynayır.

Son illərdə dinamik göstərmə texnikalarının köməyiylə yalnız beyin strukturlarının deyil, funksiyalarının da rəngli şəkillər və kliplərlə təyin oluna bilməsi, iki qulağımızın arasındakı 1.350 qramlıq ət parçasının fiziki olduğu qədər romantik sahədə də nə cür fövqəladə kompleks bir quruluşda olduğunu bir dəfə daha ortaya qoyur.

"Eşqə dair" mövzularda sürpriz sayılacaq inkişaflardan bəziləri, qadın beyninin həqiqətən daha kiçik olmaqla birlikdə ən az kişi beyni qədər mükəmməl olduğunun bunu da gramajdan itirdiyini "məhsuldar çalışma ilə" dengelediğinin göstərilməsi, anatomik quruluş olaraq, sinir hüceyrəsi sıxlıqları, sinirlerarası kimyəvi mesajçıların cins və miqdarlarındakı dağılam fərqlilikləri və nəhayət məlumatı götürmə, işləmə, yığma və geri-çağırma mövzularındakı funksional fərqliliklər göstərilə bilər. Qadınlarla kişilərin beyni həm strukturca həm funksional olaraq fərqliliklər göstərirlər çünki bəzi fərqlər onların bioloji olaraq boynuna götürdükləri vəzifələri daha yaxşı yerinə yetirmələrini təmin edir.

İnsanların aşiq olacaqları
və ya yoldaş seçəcəkləri insan haqqında beyinlərində daşıdıqları şablonların 2 ilə 8 yaşlar arasında meydana gəldiyi düşünülür. Bu xüsusiyyətlər yalnız yaxınlarında olan ana, ata, qardaş, baxıcı, qohum, müəllim, yoldaşlar tərəfindən deyil, kino, TV, jurnal vs. qaynaqlarda rast gəldikləri və təsirləndikləri virtual kəslərlə də təyin olunur. Beynin dərinliklərində bir çox fərqli sahədə yığılan bu sevimli yoldaş şəkilinə uyğun bir adama rast gəlincə, indi beyində romantik eşq dediyimiz bir "kimyəvi heyelan" ortaya çıxır. Sadə bir tətiklənmə deyil bu! İlk təsirləri saniyələr, dəqiqələr içində (ildırım eşqi), daha kompleks təsirləri günlər, həftələr içində meydana çıxır və beynimizdə - məcbur etmə bir ayrım etsək bir çox fərqli romantik və bedensel hadisəsini hərəkətə keçirir. Bunların ən əhəmiyyətliləri, otonomik sistemimizi canlandıran dopamin və noradrenalin ifraz edərinin artması. Testosteron hormonunun artmasıyla artan intim impulsunun əksinə bunlar, bedensel və romantik bir mükafata çatma mövzusunda beynin və bədənin hədəfə kilidlənməsini və ona çatmaq üçün bioloji mənada "qaza basmasını" təmin edir. Ürək atışları sürətlənir, atəş basmaları, tərləmələr olur, iştah azalır, sevimli xaricində hər şey və hər kəs gedərək əhəmiyyət və açıqlıq qazanır. Konsentrasiya ilişməyə çatacaq səviyyələrə çıxır, yuxu qaçır, aşiq olunan dünyanın ən ağıllı, gözəl, sevimli, yaxşı xasiyyətli tapılmaz xəzinəsi halına gətirilərkən bütün mənfi xüsusiyyətlər beyin tərəfindən filtrlənir, təhrif edilir və basdırılır. Bu müddət içində aşiq olunana çata bilməmə, yalnız çatma impulslarını daha da artırmağa, yanmağa alovlanmağa səbəb olur. Təxmin ediləcəyi kimi, bioloji bir sistemin yemədən içmədən yatmadan qısıb maddələr mübadiləsisini və beyin fəaliyyətlərini tək bir adamda sıxlaşdırması uzun davamlı ola bilməz. Bu nöqtədə iki ehtimal var: Birincisi sevgiliyə çatmaq, birlikdə olmaq, birlikdəliyi davam etdirmək və bunun nəticəsini "mühərrikin dövrünü salmaq" ikincisi, əlaqəni xəstəlikli bir ilişmə halına gətirmək, dağıdıcı və zərər verici fikirləri gedərək artırmaq və sonunda sevgiliyə və adama zərər verəcək ağıl xəstəliyi səviyyəsinə çatdırmaq. Cinayətlər, intiharlar, yandırmalar, yıxmalar bu mərhələ ortaya çıxan çarəsizliklərin müsbət yoldan çözümlenememesi halıdır. Əgər sevgiliyə çatılsa beyində fərqli hormonlar, oksitosin və vazopressin kimi kimyəvilər, cütün "aşan atəşindən" çıxıb, zamanla "otaq istiliyində" bir sevgiyə, güvənə çatmalarına, qarşılıqlı hörmət və bağlılığa çatmış bir cüt olaraq çox uzun illər birlikdə olmalarını təmin edir. Bütün bu izah etdiklərim həm insanlardakı laboratuar testləriylə, həm də heyvanlar aləmində yaşayan bəzi birarvadlı heyvanlarda edilən təcrübi üsullarla ortaya qoyulmuş var.

Eşq mövzusundakı anlaşılmazlığın təməlində, sanaram, anlayış qarışıqlığı yatır. intim, şəhvət, arzulama, artıma impulsu, ictimai statü vasitəsini olaraq intim götürmə və vermə, ictimai basqınlıq üçün əldə etmə, əldə tutma və əldən çıxartma kimi çox fərqli romantik vəziyyətlər üçün "eşq" sözü istifadə edilir. Cümə axşamından Bazar ertəsi səhərinə "eşqlər" yaşanır, yenisi tapılana qədər səviyyəli birliklərə girilir və bunların heç birisi "romantik eşqi" təsvir etmir.

Aşan bioloji əhəmiyyəti və təməl funksiyasinı, təkamül müddəti içində ortaya çıxan və bizi ağıllı meymunların çox kənarında varlıqlar halına çevirən beyin inkişafı ilə əlaqədar. Məncə romantik eşq olmasaydı insan nəsilinin sürməsi mümkün olmazdı. Bizi nəsili tükənmiş insansı digər primatlarda ayıran ən kritik təkamüllü sıçrama, artıma yaşına gəlmiş insanlar arasında ortaya çıxan "möcüzəvi" eşq duyğusu və bağlılığıdır. Atalarımızın dörd ayaqdan imtina edib ayağa qalxmasının əvəzi olaraq doğum kanalının kiçilib uzanmasına gətirib çıxaran müddətin, bir tərəfdən beynin böyüyüb xüsusiləşməsinə imkan verərkən, tam inkişaf etmiş böyüklükdə bir beyni olan uşağın normal yoldan doğumunun qeyri-mümkün hala gəlməsi, nəsil istehlak edəcək bir sualın yaratdı: Yüz minlərlə il əvvəlinin mağara şərtlərində aylarla hamilə, sonra aylarla-illərcə aciz bir körpə baxmaqla öhdəçilikli olan bir ananın, özünü və balasını qoruyub bəsləyəcək bir "partner" tapmağa və əldə tutmağa ehtiyacı var! Bu ikilinin, bizim indiki atalıq anlayışı və məlumatlarının olmadığı bir çağda, intim, şəhvət, ictimai üstünlük sübut etmə kimi qatma getirileri olmadan bir-birinə və yeni doğan körpəyə illərcə (təxminən 3 il qədər) "qarşılıqsız" baxmaları ancaq son dərəcə güclü və fədakarlıqlı bir romantik əlaqəylə olar. Bu əlaqəni istiqamətləndirən duyğular və bunları idarə edən fizioloji sistemlər, eynilə hamiləlik, doğum, erkənlik, menopoz kimi təbii həyatın təbii müddətlərindən biri olan Eşqdir. Nə xəstəlikdir, nə anormallıq. Hər insanda bir az fərqli ortaya çıxan və inkişaf edən bir insanlıq halıdır. Son 8-10 sənədə təkamüllü lazımlılığından uzaqlaşıb daha çox duyğu zənginlikləriylə bəzənmiş olsa da, eşq yaşana biləcək ən kompleks və iz buraxan duyğu vəziyyətlərindən biridir. Üstəlik bu halıyla eşq, artıma fiziologiyasının və nəsilin davam etdirilmə impulslarının çox üstündə fərqli bir səviyyəyə çıxmışdır önbeynimizin inkişafı sayəsində. Üstəlik duyğu ağırlığı üstün bu ehtiraslar, sevənlər arasındakı cinsiyyət, yaş, ictimai statü, irq, din kimi fərqliliklərin də öhdəsindən gələ biləcək bir gücə çatmışdır. Montaignenin dediyi kimi "Hər insanda insanlığın hər halı vardır", bu səbəblə də insan sayı qədər müxtəlif eşq vardır, hər eşq bənzərsizdir, öz içində hər birisi gözəl və hörmətlidir. Bacarıq mühakiməçi olmadan bu duyğunu dürüstcə və ala bildiyinə yaşamaq, dəyərini bilmək və xatirəsinə hörmət göstərə bilməkdir.
(səs: 0)
Şərhlər: 0
Baxılıb: 3 069
Geriyə
Hörmətli Qonaq, saytda şərhləri oxumaq, şərh yazmaq, xəbər göndərmək üçün QEYDİYYATDAN keçməyiniz lazımdır.

İnformasiya

Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Bölümlü Hekayələr

Müzakirələr

Bürclərlə BİZ

Xəbər lenti

Astrologiya

Qadın testləri