Öpüşmə Yolu ilə Bulaşan Xəstəliklər

Müəllif: Mr. OffiCeR
Şərhlər: 1
Baxılıb: 15 942
Səs ver:
(səs: 1)
Öpüşmə Yolu ilə Bulaşan Xəstəliklər
Öpüşmə tənəffüs (boğaz-burun) sekresyonları ( ifrazatları) ilə dirək fiziki təmasın olduğu bir vəziyyətdir.

Hər iki tərəf üçün də ifraz edərin fiziki transferi söz mövzusudur. Öpüşmə ilə enfekte ifraz edər sıx bir şəkildə qarşı tərəfə köçürülə bilər. Təmas nəticəsi bulaşan bu sekresyonlarda sıx törəyə bilən və ya tapıla bilən mikroorqanizmlər risk meydana gətirməkdədirlər. Bu xəstəliklər bəzən sadə bir soyuq qəbulunluğundan, daha ciddi və ya xroniki (xronik) xəstəliklərə qədər dəyişə bilməkdədir. 

Öpüşmə ilə sıx bulaşan xəstəliklərdən nümunələr;
Soyuq qəbulunluğu
Qrip
Qrup A beta hemolitik streptokoklar
Uşaqlıq çağı töküntülü xəstəliklər ı(qızılca, kabakulak, suçiçeği, enteroviruslar kimi)
İnfeksiyöz mononükleoz (Öpüşmə xəstəliyi)
Vərəm
Herpes (uçuq)


Bilinənin əksinə Hepatit B, Hepatit C, AIDS kimi xəstəlik faktorları tükrükte tapıla bilməklə birlikdə tükrükte çox aşağı miqdarlarda tapıldıqlarından bu yolla bulaş yox ya da digər bulaş yollarına görə daha az qəbul edilməkdədir. Zədədik olmayan yəni qanla təmasın söz mövzusu olmadığı öpüşmələr bu xəstəliklər üçün bulaşdırıcı deyil.

Soyuq qəbulunluğu: Soyuq qəbulunluğu müxtəlif viruslar tərəfindən ibarət olan və üst tənəffüs yolu infeksiyonu tapıntı və əlamətləri ilə seyr edən bir xəstəlik cədvəlidir. Yüngül seyrlidir. 200ə yaxın virus növü tərəfindən meydana gələ bilər. Soyuq qəbulunluğu dünyadakı ən məşhur xəstəliklərdən biridir. Xüsusilə məktəblərin açılması ilə bərabər zamanlı olaraq başlar. Daha çox payız və yaz aylarında görülərkən, soyuq hava, virusların burun mukazasında törəməsini asanlaşdırar və infekte olmasına iştirak edər. Viruslar yaxın təmas ilə rahatlıqla bulaşa bilməkdədir. Öpüşmə ilə də bu risk olduqca artmaqda və sıx bir şəkildə virus alışı olmaqdadır.

Virus, kontamine səthlərdə saatlarla qala bilməkdədir. Bu səthlərə təmasdan sonra da viruslar rahatlıqla buruna və gözlərə transfer ola bilər. Bunu maneə törətmək üçün əl gigiyenasına diqqət yetirilməli və yaxın təmasdan, buna öpüşmə də daxil, qaçınılmalıdır.

Qrip (influenza): Atəş, öskürək, baş ağrısı, halsızlıq və əzələ ağrısı ilə seyr edən akut viral bir infeksiyondur. Epidemi (ölkə/şəhər/təşkilat diametrində) və ya pandemi (dünyada) kimi geniş diametrdə epidemiyalar edə bilməsi və ağciyərlə əlaqədar komplikasyonlarının xüsusilə bəzi xəstə qruplarında öldürücü olması səbəbiylə, digər akut tənəffüs sistemi infeksiyonlarından ayrılar.

Kürt müddəti faktorun evə yerləşən dozasına bağlı olaraq 18-72 saatdır. Virus tənəffüs sekresyonları olan burun, boğaz çalkantı suyu, bəlğəmdən təcrid edilə bilər. Bulaşma virus ehtiva edən kiçik partiküllerin tənəffüs edilməsi və tənəffüs sekresyonlarının fiziki transferi ilə bulaşar. Öpüşmə ilə də rahatlıqla keçə bilər.

Qorunmada peyvənd və infekte kəslərlə yaxın təmasdan qaçınmaq əhəmiyyətlidir.

A qrupu B- hemolitik streptokoklar: Bu qrup bakteriyalar cəmiyyətdə 5-25% nisbətində tapıla bilməkdədir. Sıxlıqla hava yolu və öpüşmə daxil yaxın təmas ilə bulaşar. Ayrıca dəri lezyonları ilə də bulaşa bilməkdədir. Ailə içində, qışla, körpələr evi kimi toplu həyat yerlərində bulaşa bilər. Ümumiyyətlə qış aylarında daha çox görülməkdədir. Bu xəstəlikdə farinks və tonsillerdeki infeksiyonlar xaricində ürək və oynaq komplikasyonları baxımından da əhəmiyyətlidir. Öpüşmə ilə infekte olan kəslərdən bu bakteriyalar rahatlıqla dirək transfer ola bilər

Uşaqlıq çağı töküntülü xəstəliklər: Bu xəstəliklərin az qala hamısı oral sekresyonlarda tapıldığı üçün rahatlıqla öpüşmə daxil yaxın təmasla və damlacıq yoluyla bulaşar.

Qızılca: İnfekte kəslər prodrom dövrdə töküntü ortaya çıxmadan əvvəl xəstəliyi bulaşdırmağa başlarlar və yoluxuculuq töküntü başladıqdan sonrada davam edər. Xəstədə virus ağız içində olduğu üçün boğaz çalkantı sunundan təcrid edilə bilər.

Kızamıkçık: Xəstələrin tənəffüs ifrazatları ilə bulaşar. Töküntüdən etibarən iki həftə daha yoluxuculuğu davam edər. Töküntü əvvəlində 5-7 gündəlik atəş, halsızlıq, baş ağrısı şəklində prodrom dövrü ola bilər. Bu virusda ağız içində olduğu üçün boğaz çalkantı sunundan təcrid edilə bilər.

Kabakulak: Damlacıq infeksiyon ilə bulaşar. Tüpürcək bezlərini enfekte edən bir viral xəstəlikdir. Virus tüpürcək bezlərindən tüpürcək kanalları yoluyla ağızdan dirək təmas ilə də bulaşar.

Enteroviruslar: Yaz aylarında atəş töküntü ilə seyr edən bir xəstəlikdir. Ağız içində olan virus, boğaz çalkantı sununda təcrid edilə bilər.

Su çiçəyi: Atəş və dəri töküntüsü ilə seyr edən çox yoluxucu bir uşaqlıq xəstəliyidir. Yetkinlərdə olduqca ağır seyr edər. Kürt dövrü 2-3 həftədir. Daha çox yaz, payız aylarında görülər. Virus trakea və bronx epitel hüceyrələrinə yerləşər. Tənəffüs yolu və yaxın təmas ilə bulaşar. Yüzdə, gövdədə töküntü və ağız içində və saçlı. dəridə veziküller vardır. İmmunitet sistemi xarab olanlarda xəstəlik ağır seyr edər.

Herpes viruslar (HSVİ): HSV-1 ilə ilk infeksiyon ümumiyyətlə farinks və ağız mukozasında meydana gələr. Bulaşma vezikül tərzindəki dəri lezyonu ilə dirək təmas nəticəsidir. Kürt müddəti 2-12 gündür. Xəstəlik ilk infeksiyondan sonra latent (səssiz) qalıb/qəlib daha sonra immunitet sistemi təzyiqləndiyində yenidən reaktive olar və təkrarlayan infeksiyonlara səbəb olar. Bunların başında "uçuq" adı verilən cədvəl gəlməkdədir.

Uşaqlıq çağında ilk infeksiyon keçirilməzsə daha irəli yaşlarda inkişaf etmədiyi görülər. Çünki yetkinlərin ağız epitel hüceyrələri qalın və dayanıqlıdır. Bununla birlikdə bu cür fərdlərin hər hansı bir səbəblə immunitetlərinin pozulduğu və ya sağlamlıq personalı kimi HSV ilə sıx qarşılaşmağa bağlı olaraq yetkin dövrdə də ilk infeksiyon keçirdikləri görülər. Yetkinlərin 70- 90%ında HSV- 1 anticisimləri yəni infeksiyonun keçirildiyinə dair dəlil var. Ümumiyyətlə uşaqlıq yaş qrupunda yaxın təmas ilə həssas kəslərin dəri və mukozalarındaki çatlaq və ya sıyrıqlardan faktorun girməsi ilə bulaşar. HSV -1 infeksiyonu ümumiyyətlə orofarenks ilə məhduddur və bu cür faktlarda virus ətrafa infekte aerosoller və ya tüpürcək ilə bulaşar. Orofarengeal xəstəlik daha çox 1-5 yaş arası uşaqlarda görülər. Ağız mukozası, dil, dodaq, damaq və farinkste kiçik veziküller və ülserasyonlara səbəb olar. Bu cədvəlin və ya uçuq adı verilən təkrarlamağa bağlı lezyonların bulaşında öpüşmə əhəmiyyətli rol oynamaqdadır.

İnfeksiyöz mononükleoz(öpüşme xəstəliyi, ukte qızdırması): Hər iki cinsdə, ilin hər mövsümündə bərabər sıxlıqda görülər. Yüngül yoluxucu infeksiyon qəbul edilir. Virus insandan insana sıxlıqla orofarinks ifrazatları ilə yaxın təmas nəticəs(n)i bulaşar. Nadir olaraq damlacıq infeksiyonu şəklində bulaşar. Həssas evin orofarinks epiteline girərək buradakı hüceyrələri infekte edər. Gənc yetkində akut infeksiyon; yüksək atəş boğaz ağrısı, linfa bezi böyüməsi ilə xarakterizə bir cədvələ səbəb olar. Xəstələr ən sıx boğaz ağrısı şikayətlənməsi ilə müraciət edər.

Vərəm: Adamdan adama keçiş başlıca tənəffüs yolu ilə olar. Vərəm hava yolu ilə keçən infeksiyonlara klassik bir nümunədir. Qaynaq hadisələrin bir çox solunumsal manevri (öskürmə, asqırma vs..) ilə bulaşar. Bu manevrlər əsnasında üst tənəffüs yollarından yüksək hava axın sürətləri meydana gələr. Hava yolu mukozasını örtən mayedən və ağciyərlərdəki infeksiyon mərkəzlərindən çox sayda sekresyon damlacıqları ilə vərəmli xəstələrdən möhkəm kəslərə keçişi olmaqdadır.

Ancaq kəşfdə aktiv xüsusilə öskürək və bəlğəm çıxaramının yoldaşlıq etdiyi ağciyər tüberkulozu keçirən kəslərlə öpüşmə daxil yaxın təmas, müalicə başlanana qədər bulaş baxımından risklidir. Ağciyər xarici məskunlaşma göstərən vərəm, müalicə başlanmış və müalicənin üzərindən 2 həftə keçmiş faktlar bulaşdırıcı qəbul edilməməkdədir.

Yuxarıda öpüşmə ilə sıx bulaşan müəyyən xəstəliklərdən danışılmışdır. Ancaq infeksiyom faktorlarının bir çoxunun giriş bölgəsinin boğaz- burun olduğu, faktorun və xəstəliyin xüsusiyyətinə görə burada qısa ya da uzun bir çoxalma müddəti keçirdikləri düşünüldüyündə öpüşmənin çox sayda faktorun bulaşında əhəmiyyətli rol oynadığı nəzərdə tutula bilər.

Bu səbəblə xüsusilə qış aylarında və xüsusilə infeksiyon tapıntıları olan kəslərlə öpüşməkdən qaçınılması və ürək xəstələri, kiçik körpələr, immunitet sistemi təzyiqlənmiş xərçəng xəstələri və əhəmiyyətli əməliyyatlar keçirmiş kəslərin nekahet dövründə tamamilə öpüşməkdən qaçınmaları qüvvətlə təklif edilməkdədir.

Bu məqalə sizə nə qədər köməkçi oldu?

(səs: 1)
Şərhlər: 1
Baxılıb: 15 942
Geriyə
Hörmətli Qonaq, saytda şərhləri oxumaq, şərh yazmaq, xəbər göndərmək üçün QEYDİYYATDAN keçməyiniz lazımdır.

İnformasiya

Qonaq qrupunda olanlar istifadəçilər bu xəbərə şərh əlavə edə bilməz.
Bölümlü Hekayələr

Müzakirələr

Bürclərlə BİZ

Xəbər lenti

Astrologiya

Qadın testləri