Lyamblia (Giardia lamblia) mikroskopik birhüceyrəli parazitdir. Bu
parazit insanın bağırsaqlarına düşəndə bağırsaqların selikli qişasını
qıcıqlandırır və burada iltihaba səbəb olur.
Nəticədə lyamblioz
xəstəliyi inkişaf edir. Lyamblioz kifayət qədər yayılmış patologiyadır.
Uşaqlarda lyamblioza daha tez-tez təsadüf edilir.
Lyamblialar
yoluxmuş insanın bağırsaqlarında müəyyən müddətdən sonra böyüyür, sərt
qişa ilə (sista) örütülür və nəcislə xaricə ifraz olunur. Belə sistalar
milyonlarla ifraz olunur və xarici mühitin təsirlərinə çox davamlı olur
(uzun müddət ərzində sağ qalır). Lyamblialar insan orqanizminə çirkli
su, yuyulmamış meyvə, tərəvəz, giləmeyvələrdən, çirkli qablardan,
oyuncaqlardan və s. düşə bilər. Həmçinin milçək və tarakanlar da
lyambliaları daşıya bilər. İnsan orqanizminə düşdükdən sonra
lyamblialar sürətlə çoxalmağa başlayır.
Bir çox hallarda lyamblia ilə
yoluxma özünü heç bir əlamətlə büruzə verməyə bilər və özü özündən
müalicəsiz keçə bilər. İnsanın immun sistemi lyambliaları məhv edir.
Digər
hallarda yoluxmuş insanda lyamblioz inkişaf edə bilər. Əksər hallarda
bu immun sistemi zəif olan insanlarda baş verir. Uşaqların immun sistemi
hələ ki tam formalaşmamış olur ki, bu səbəbdən onlarda lyamblioz daha
tez-tez aşkar olunur. Digər tərəfdən uşaqlar tez-tez barmaqlarını,
müxtəlif kiçik əşyaları, oyuncaqları ağzına salır ki, bu da yoluxmanın
riskini daha da artırır.
Lambliozun simptomları 1-2 həftədən sonra
üzə çıxmağa başlayır. Lyamblia əsasən nazik bağırsağı zədələyir. Nazık
bağırsaqda qidanın sovrulması prosesi baş varir. Lyamblioz zamanı
yağların, karbohidratların, zülalların, vitaminlərin sovrulması pozulur.
Həmçinin lyamblialar öd kisəsinə, öd yolların və qara ciyərə düşə bilər
və burada müxtəlif pozulmalara səbəb ola bilər.
Lyambliozun simptomları:
-
Uzunsürən ishal (nəcis üfunətli, köpüklü olur). İshal bir neçə həftə
ərzində davam edə bilər. İshal qəbizliklə növbələşə bilər.
- Göbək nahiyəsində kəskin ağrılar.
- Qarında köp və qazların yığılması.
- Ürəkbulanması, bəzən qusma.
- İştahanın azalması.
- Qıcqırma, gəyirmə.
- Dəridə qırmızı qaşınan səpgilərin əmələ gəlməsi, dərinin quru olması, rənginin pisləşməsi.
- Baş ağrıları, əsəbilik, yorğunluq, yuxusuzluq.
- Arıqlama (ağır formalarda).
Lyambliozun
ilk simptomlarında qastroenteroloqa və ya infeksionist həkiminə
müraciət etmək lazımdır. Vaxtında başlanmış müalicə tam sağalma ilə
nəticələnir.
Lyamblioz diaqnozunu təsdiqləndirmək üçün həkim xüsusi
qan analizləri təyin edir. Həmçinin koproqramma (nəcisin analizi) təyin
olunur.
Lyambliozun müalicəsində xüsusi dərman preparatları və pəhriz istifadə olunur.
Uzun
müddət ərzində mövcud olan lyamblioz çox ciddi ağırlaşmalara səbəb ola
bilər. Bu səbəbdən lyambliozu vaxtında müalicə etmək lazımdır.