Əslində həddindən artıq şəkər qəbulunun maddələr mübadiləsi üzərinə mənfi təsirləri ümumiyyətlə insilin müqaviməti və kilo artımı üzərindən inkişaf etməkdə. Kilo artımı həddindən artıq olmasa belə insilin müqaviməti olan, bel və qarın bölgəsi yağlanılan kəslərdə karbonhidrat ağırlıqlı yeməklərdən bir neçə saat sonra reaktif hipoglisemi keşikləri meydana gəlir. Ayrıca, xolesterol yüksəkliyi, qadınlarda tüklənmə, menstruasiya nizamsızlıqları kimi problemlər inkişaf edə bilir. Bütün bu problemlərdən qorunmaq üçün nizamlı bəslənmə və məşq çox vacibdir.

Kimlər şəkər xəstəliyi riski altındadır?
Kök və ya kilo çoxluğu olan, bel ətrafı qalın kəslərdə 40-45 yaşından sonra daha diqqətə çarpan olmaq üzrə diyabet riski artar. Aşağıdakılardan bir və ya daha çoxu yoldaşlıq edirsə bu risk artımı daha da çoxdur. Birinci dərəcə yaxın qohumunda (ana, ata, qardaş) diyabet olanlar, iri körpə doğuran və ya daha əvvəl hamiləlik şəkəri danısı almış qadınlar, yüksək təzyiqi olanlar, qan yağları yüksək olanlar, daha əvvəl aclıq şəkəri sərhəddə yüksək (100-125 mg/dl) olanlar, gizli şəkər təsbit edilənlər, polikistik over sindromu (PKOS) olan qadınlar, təyin edər damar xəstəliyi olanlar, doymuş yağlardan zəngin şizofreniya xəstələri və atipik antipsikotik dərman istifadə edən kəslər, orqan (xüsusilə böyrək) nəqli edilmiş xəstələr.

Şəkər xəstəliyi müalicəsi necə edilir?
Diyabet müalicəsinin təməlini doğru qidalanma və nizamlı məşq meydana gətirər. Bu müalicələrlə kafi qan şəkəri nəzarətini təmin edilə bilmirsə dərman müalicəsi əlavə olunar. Diyabet müalicəsində istifadə edilən dərmanlayar həblər (oral antidiyabetikler) və insilin olmaq üzrə iki qrupdur. Yetkin yaşda diyabet olan kəslərin əksəriyyəti uzun illər, yalnız oral antidiyabetiklerle müvəffəqiyyətli bir şəkildə müalicə edilə bilər. Ancaq bədənində tam və ya tama yaxın insilin əskikliyi olan, oral antidiyabetik müalicəyə cavab alına bilməyən və ya bu dərmanları istifadə etməsi təhlükəli olan kəslərdə müalicə insilinlə edilər. Bu müalicələrin doğru tətbiq olunması üçün xəstənin təhsili şərtdir və bu səbəblə təhsil müalicənin bir parçası olaraq görülməlidir.

Diyabet önlənə bilərmi?
Uşaqlıq çağının diyabeti olaraq bilinən tip 1 diyabeti önləmək bu günki məlumatlarımıza görə mümkün deyil. Yetkin tip (tip 2) diyabet cəmiyyətdə çox daha geniş şəkildə görülür. Bu xəstəliyin önlənməsinə istiqamətli olaraq uşaqlıq çağından etibarən tədbirlər almaq mümkündür. Yaş, bel ətrafı, bədən ağırlığı, ailədə diyabet hekayəsi, hamiləlikdə diyabet keçirmiş olmaq, ürək damar xəstəlikləri, polikistik over sindromu, yuxu apne sindromu varlığı vs vəziyyətlər dikate alınaraq bir adamın diyabet cəhətdən riskli olub olmadığı təyin oluna bilər. Riskli kəslər aclıq və gərəyində şəkər yükləmə testi (OGTT) edilərək araşdırılmalıdır. Aclıq qan şəkəri yüngül yüksək və ya gizli şəkəri olan bir adam çox kilolarını verərək və məşq edərək diyabet inkişaf riskini 58% nisbətində azalda bilər.

Diyabetliler üçün pik nöqtələri
Bol su için: Kafi maye ala bilməmək qan şəkərinin yüksəlməsinə, böyrək problemlərinə yol aça bilər. Yaz aylarında su istehlakını artırmaq, diyabetliler üçün çox əhəmiyyətlidir.

Məşq edin: Yaz ayları açıq məkanlarda edilən məşq üçün yaxşı bir fürsətdir. Səhər və ya axşam, həddindən artıq isti olmayan saatlarda, yeməkdən bir saat sonra gediş, üzmə kimi məşqlərin edilməsi bir tərəfdən yaxşı vaxt keçirmənizi təmin edər, kənar yandan qan şəkəri idarəsini, kilo vermə, ürək damar xəstəliklərindən qorunma kimi faydalar gətirər.

Ayaqlarınıza yaxşı baxın: Yazda başmaq, açıq ayaqqabı istifadəsi artar. Barmaq arası başmaqlar diyabetlilerde ayaq yaralarına səbəb ola bilər. Ayaqlarında duyğu itkisi inkişaf etmiş olan diyabetlilerin ayaqqabı seçiminə diqqət etmələri, çılpaq ayaqla gəzməmələri lazımdır.

Dərmanlarınızı istidən qoruyun: Həblər, unsilinlər, qan şəkəri ölçmə cihazları və çubuqları həddindən artıq istidən qorunmalıdır, çünki pozularlar. Unutmayın! İnsilin pozulduğu halda normal görülə bilər.

Hipoglisemiden qorunun: Məşq sıxlıq və miqdarının artımı, unsilinin isti havada dəridən daha sürətli əmilməsi kimi səbəblərlə yazda hipoglisemi (qan şəkərinin həddindən artıq düşməsi) riski çoxdur. Hipoglisemi əlamətlərinə qarşı oyanıq olun.