Səbəbi Human papilomavirüs (HPV)

200-den artıq tipi olan ancaq yalnız 15 tipi xərçəngə yol açan Human papilomavirüs (HPV) rəhim ağzı xərçənginin bir nömrəli səbəbidir. Qadınların yüzdə 90-na yaxınının həyatlarının bir dövründə HPV infeksiya keçirdiyini qeyd edən Qadın Xəstəlikləri və Doğum Mütəxəssisi Prof. Dr. M. Faruk Kosa, hər HPV infeksiya sahə qadının xərçəngə tutmadığını ancaq rəhim ağzı xərçəngi görülən hər bir qadının mütləq HPV keçirmiş olduğunu vurğulayır.
HPV savayı digər amillər; Siqaret içimi, erkən yaşda cinsi əlaqə, çox uşaq sahibi olmaq, bədən müqavimətini salan bəzi xəstəliklər üçün istifadə edilən dərmanlar və vajinal mühitin pozuq olması kimi subyektiv amillər kimi sadalanır.

Xərçəngi qarşısını almaq üçün iki önəmli silahımız var

Birincisi HPV peyvəndləri və başqa darama. Peyvəndlər xərçəngin 70-90 faiz səbəbi olan tiplərə qarşı istehsal edilmişdir və bu tiplərə qarşı yüz faiz qoruyur. Təklif olunan; 11-12 yaş qız və oğlan uşaqların aşılanmasıdır. Ancaq qadınlar hər yaşda aşılanır, kişilər 25 yaşa qədər aşılanır.
Darama HPV testi və ya smear ilə keçirilə bilər. HPV testi daha dəqiq nəticə verir. HPV testi mənfi isə beş il içərisində rəhim ağzı xərçəngi qabaqcıl lezyonu inkişaf şansı yox deyiləcək qədər azdır. Smear ən erkən 3 ildə bir alınmalıdır, heç vaxt illik olunmamalıdır.

İlkin mərhələdə əlamət vermir, ancaq daramaqla müəyyən edilir

Rəhim ağzı xərçənginin HPV infeksiya sonrası xəstəliyə çevrilmək müddəti 20 ilə qədər çıxa ən çox 43 yaş ətrafında görüldüyünü, ancaq son zamanlar 63 yaş ətrafında da riskin artdığını dilə gətirən Professor Doktor Kosa, ilkin mərhələdə hər hansı bir əlamət verməyən bu xəstəliyin ancaq nizamlı smear və HPV darama testləri sayəsində müəyyən edildiyini qeyd edir. HPVYE qarşı inkişaf etdirilən vaksinlərin yalnız içərisində olan tiplərə qarşı yüz faiz qoruma təmin etdiyini ancaq 10-20 faiz digər tiplərlə də xərçəng inkişaf edəcəyini deyən Professor Doktor Kosa, peyvənd edilsə belə, mütəmadi nəzarət və taraların da mütləq edilməsi lazım olduğunun vurğulayır.

Müalicəsi mərhələsinə görə dəyişir

Rəhim ağzı xərçənginin müalicəsi xəstəliyin hansı mərhələdə aşkar edildiyinə görə dəyişir. Xəstəlik mütəmadi nəzarət və yoxlamalar nəticəsində erkən mərhələdə aşkar edilmişsə, əməliyyat şansı var və müalicə ehtimalı da çox yüksək. Regional və ya uzaq yayılım vəziyyətlərində müəyyən edilmişsə, bu halda radyoterapi və radyoterapi-nin təsirini artıracaq xüsusiyyətdə həftəlik aşağı doza kimyaterapiya əsl müalicə yaradır.