Süd vəzisinin xərçəngi – qadınlarda çox təsadüf edilən bədxassəli şiş növüdür.
Süd vəzisinin xərçəngi təsadüf edilən şəxslərin əksəriyyəti isə menopauza və menopauzadan sonrakı yaş qrupuna daxil olan qadınlardır (klimaks və klimaksdan sonrakı dövr).

Süd vəzinin xərçəngi vaxtında müalicə edilmədikdə, şiş artaraq dəriyə və döş qəfəsinə də sirayət edir (yayılır). Limfatik damarlar vasitəsilə bədxassəli hüceyrələr yaxınlıqdakı limfa düyünlərinə və digər orqanlara da (ağ ciyərlər, qara ciyər, sümüklər, baş beyini) yayıla bilər.
Səhiyyənin və tibbin yüksək dərəcədə inkişaf etmiş ölkələrdə süd vəzinin xərçəngi ilkin dövrlərində aşkar edilir və müvəffəqiyyətlə müalicə olunur.
İndiyə qədər süd vəzisi xərçənginin əmələ gəlməsi səbəbləri tam şəkildə müəyyən edilməmişdir. Buna görə də süd vəzisin xərçənginin bu və ya digər qadında inkişaf etmə səbəbini dəqiq demək olmaz. Bu halda yalnız xəstəliyin yaranması və inkişaf etməsində bir sıra risk (təhlükə) faktorlarını qeyd edə bilərik:

- yaş faktoru (yaşın 50-55-dən artıq olması);
- irsiyyət faktoru (yaxın qadın qohumlarında bu xəstəliyin olması həmin qadında da süd vəzisi xərçənginin əmələ gəlmə təhlükəsini bir neçə dəfə artırmış olur);
- aybaşının erkən başlanması (13 yaşından əvvəl);
- ilkin hamiləliyin gecikməsi (30 yaşından sonra baş verməsi);
- menopauzanın (aybaşının kəsilməsi) gecikməsi (55 yaşından sonra baş verməsi);
- müxtəlif hormonal pozğunluqlar;
- sonsuzluq;
- endometriumun (uşaqlığın daxili qatı), yumurtalıqların xərçəng xəstəliyi;
- zərərli adətlərin olması (spirtli içkilərin qəbul edilməsi, siqaret çəkilməsi);
- piylənmə və maddələr mübadiləsinin pozulması.
Son tədqiqatlar zamanı antiperspirant və dezodorantların qadın sağlamlığı üçün ziyan olduğu qənaətinə gəlinib. Bu barədə Rosbalt yazıb. Mütəxəssislər əmindirlər ki, şəxsi gigiyena üçün istifadə olunan bu vasitə süd vəzisində xərçəngin yaranma riskini artırır.

Alimlər deyirlər ki, tər vasitəsilə orqanizm toksinlərdən azad olunur. Dezodorantlar və antiperspirantlarda olan alüminium isə toksinlərin xaricə çıxmasının qarşısını alır. Bu isə xərçəng hüceyrələrinin artımı ilə nəticələnir.

Tədqiqata görə, alimlər xərçəngə tutulan qadınlarda dərinin yuxarı təbəqəsində və orqanizmin daxilində yüksək səviyyədə alüminium aşkar ediblər.

Ekspertlər qeyd edirlər ki, hələlik, heç bir tədqiqat alüminiumun süd vəzi xərçəngi ilə birbaşa əlaqəli olduğunu göstərilib.