Məmə xərçəngi niyə olar?
Məmə xərçəngində ən əhəmiyyətli risk faktoru qadın olmaqdır. Xüsusilə qadınlıq hormonu olaraq da bilinən östrojene məruz qalınma müddətinin uzun olması məmə xərçəngi riskini artırmaqdadır. 12 yaşından əvvəl menstruasiya görmə, 55 yaşından gec menopoza girmə östrojen hormonuna məruz qalma müddətini artırmaqdadır. Heç hamilə qalmamış kəslər üçün də risk mövcuddur. Doğurganlıq çağında doğum həbləri istifadə etmək xüsusilə bu istifadələrin 5 ili keçməsi riski artırar. Menopoz sonrası şikayətlərini aradan qaldırmaq üçün tətbiq olunan hormon müalicəsinin içində də östrojen hormonu var. Bunun üçün bu hormonların da 5 ildən çox alınması məmə xərçəngi inkişaf riskini artıra bilməkdədir.

Kişilər də məmə xərçəngi ola bilər!
Xüsusilə qadınlarda rast gəlinən məmə xərçəngi nadir də olsa kişilərdə də özünü göstərə bilməkdədir. Təxminən olaraq hər 100 məmə xərçənginin biri kişilərdə görülməkdədir. Qadınlardakı əlamət və tapıntılar ilə eyni olmaqla birlikdə bu mövzunun fərqində olunmaması səbəbi ilə kişilərdə məmə xərçəngi ümumiyyətlə irəli mərhələdə tanı qoyulmaqdadır.

Məmə xərçəngindən qorunmanın yolları nələrdir?
Ümumi Cərrahı Mütəxəssisi Dos. Dr. Məsud məmə xərçəngindən qorunmanın yollarını izah edir.

Məmə xərçəngi, sıx görülən xərçənglərdən biri olduğu halda, erkən danıyla məmənin hamısı və kreslo altı linfa bezləri alınmadan tamamilə müalicəsi mümkün ola bilməkdədir. Bu mövzuda qadınlarımız məlumatlandırılmalı və şüurlu hərəkət etmələri təmin edilməlidir. Periodik öz-özünə müayinə edərək məmələrini tanımalı və fərqlilik hiss etdiklərində dərhal bir ümumi cərrahı mütəxəssisinə müraciət etməlidirlər. Qırx yaşından etibarən illik mamografi daramasından keçmək çox əhəmiyyətlidir. Birinci dərəcə qohumlarında məmə xərçəngi olan fərdlərin isə xərçəng olan ailə fərdinin xərçəngə tutulduğu yaşın 15-20 il əvvəlindən etibarən 6 aydan bir həkim idarəsinə girmələri lazımdır. Gənc yaşda məmə xərçənginə tutulan xəstələrin yaxınlarına genetik test edilərək xərçəngə tutulma riskləri təyin oluna bilməkdədir.

Erkən tanı əhəmiyyətli olmaqla birlikdə ideal olan xərçəngə tutulmamaq üçün tədbirlər ala bilməkdir. Bəzi faktorların məmə xərçənginə tutulma riskini artırdığı bilinməkdədir: Ailədə məmə xərçəngli fərd olması, erkən yaşda menstruasiya görmək və gec yaşda menopoza girmək, doğum etməmək və ya gec yaşda etmək kimi. Adamın bunları dəyişdirə bilməsi çətin və ya qeyri-mümkündür.

Edilən araşdırmalar nəticəsində həyat tərzindəki dəyişməyə bağlı olaraq məmə xərçəngi inkişaf nisbətinin 1.6% nisbətində azaldığı görüldü. Bu, 1 milyonluq qadın birliyində 16 min qadının xərçəngə tutulmaması mənasını verməkdədir. Üstəlik ailəsində xərçəng olan təcrübəliklərdə bu nisbət 3.2%-lə daha da yüksək oldu.

Həyat tərzindəki dəyişmədən nəzərdə tutulan isə:
Nizamlı məşq etmək
Bədən kütlə indeksinin salınması yəni kilo vermək
Spirt qəbulunu azaltmaq
Bəhs edilən dəyişmə ilə əslində yalnız məmə xərçəngi deyil digər bir çox xərçəng növündən də qorunmaq mümkün ola bilər.