Bahar halımın yaxşı olmadığını görüb söhbeti kesmek istedise de men elimle ona " davam et " işaresi verib qrafinden su töküb qurtumladım . Bahar Asyanın yaşadıqlarından tesirlendiyimi görüb bu defe söhbeti İbrahime yönlendirdi .

Asya Arazın o tayında yatalaq atayla mücadile ederken , İbrahim de du tayda ölüm qalım savaşında idi . Üzünü yaralayan mermi hele de sümüyüne ilişib qalmışdı . Yarası sağalmaq bilmirdi . Cümüşüd üzv olduğu teşkilatların eliyle onu Tiflise, ordan Petrbuğa gönderdi. Petrbuqda üzünden mermi çıxarılsa da yarasının sağalmaması İbrahimde qorxulu bir xesteliyin olduğunun göstericisi idi . Petrbuqdan onu Moskvaya yolladılar . İbrahime hele o zamanlar cox nadir tanınan şeker diyaqnozu qoyuldu .
Nehayyet uzun süren yaradan İbrahim qurtuldu . İbrahim vetene qayıtdıqda çox şey deyişmişdi . Emisi Cümüşüd ve Qenimet kişi represiya . qurbanı olmuşdu Qenimet edam olunmuş Cümüşüd ise Sibre sürgün olmuşdu .
Ölkede veziyyet heqiqeten acınacaqlı ve gergin idi . Az qala ağzını açıb " men türkem " deyeni hebs edirdiler . Yeni hökümet türkün düşmanı idi . Bu represiyayla türkcülüyü aradan qaldırmağa calışırdı . Ölkenin onsuz da az olan savadlı nesilini bir bir ortadan qaldırır onları müdafie edenleri gizli - gizli geceynen ortadan götürürdüler .
Gümüşündün arvadını da bir müddet sıxma - boğmaya saldıqdan sonra hebs etdiler . Bir müddet Cümüşüdün arvadı hebsxana heyatı yaşadıqdan sonra azad olundu . Amma evine gelmedi . Ona dövlet terefinden vezife verildi . Ve oxumağa gönderildi . Nedense İsmayıl da , Cümüşüdün arvadı da yeni hökümete işleyenden bu yana onlarla elaqeni kesmişdi . Sanki bu aile onların ailesi deyildi . Sanki rus hökümeti bunları doğub böyürmüşdü . Onlar atalarından , qardaşlarından cavabdeh bele deyildiler . Represiya dövrü bitenden sonra onlar özleri bu aileni axtarıb tapmış , özlerine beraet qazandıraq bele lazım olduğunu söylemişdiler . Hetta hemin dövürlerde İsmayıl gizlice eve gelib evde kim var , kim yox hamının senedlerin almaq istemiş , onlara yeni hökümet pasportu vereceyini ved etmişdi .
- Başa düşmürsüz ee . Artıq sizin dövrünüz bitib . İndi yeni dövür başlayıb . Artıq alışın , alışmasaz burnunuz sürtünecek . Camaat nece , siz de ele ... Eğer kimliklerinizi deyişmesez türk adıyla hamınız içeri doldurulacaqsız .
İsmayı ne qeder onları başa salmağa calışsa da heç kim senedlerini onlara vermirdi . İsmayılı dönük olması ile qınayanda İsmayıl onlara başa salırdı ki , o da , Cümüşüdün arvadı da bu yolu seçmeseydiler , onlar da represiya qurbanı olacaqdılar .
Qenimet ve Cümüşüd tutulandan sonra iki ailenin bütün qadınları ve uşaqları tek Mikayılın üstünde qalmışdı . Yazıq Mikayıl sabah gedib axşam gelir ,hörgü işinde işleyirdi. Ele yorğun olurdu ki , bezen ağzına bir loxma çörek bele apara bilmirdi . İbrahim Moskvadan dönenden sonra dağılıb xaraba qalmış dükanı bağlayıb Mikayıla qoşulub bennalıq etmeye başladı . Elinde sermayesi olsa da qorxusundan dükanına mal ala bilmirdi . Hökümet qapısını basıb, malını , pulunu dövlete tehvil vermesini teleb edecekdi . Evi ayrı olsa da yemek içmeyi onlarl beraber idi . Qenimet kişinin ailesi , emisinin beş qızı , ve bir oğlunun yükü Mikayılın ciyinlerinde qalmışdı .İlk defe Bakıya gelib Axtarıb emisi arvadını tapdı . Qarabağa dönüb uşaqlarına sahib cıxmasına yalvarsa da qadın bundan imtina etdi . Bu qadına qarşı İbrahim üreyinde o qeder kin ve nifret yığmışdı ki . Qadın o qeder etinasız ,o qeder özünden razı idi ki , beş yetişkin qızlarını ve 2 yaşlı oğlunu tamamile unutmuşdu . Hele her şey bir yana dursun . Eşidende ki , vezifede olan bir ermeni dığasıyla evlenib , az qala ele orda onu öz elleriyle boğacaqdı . Bakıdan suyu süzülmüş geri dönüb emisi uşaqlarını başına yığdı . Onlara sahib çıxdı . Bir gece evini basdılar . Olan olmazların dövlet yığıb yığışdırıb , evlerinde ve dükanlarında ne qeder qiymetli eşya varsa dövlet müsadire etdi . Bir neçe günden sonra tekrar geldiler bir şey tapmayınca , üçünçü defe geldiler . Bu defe gelenlerin içinde emisinin arvadı da vardı . Özü öz eliyle heyetdeki inçilin altını qazdırdı . Ordan bir küpe çıxartdı . Küpe yarıya qeder yağ dolu idi , yarıdan aşağısında ise qızıl var idi . Qızılları alıb İbrahimi de hebs etdiler , 8 ay hebxana heyatından sonra bu qızılların İbrahimle heç bir elaqesinin olmadığını bilib onu azad etdiler . Qızıllar Cümüşüdün imiş . İbrahim geri dönende emisinin 2 yaşlı Eli yox idi . Uşağı hökumet götürüb aparmışdı . Uşağı uşaq evine yerleşdirmişdiler .
İbrahim artıq burda yaşaya bilmeyeceyini görüb ordan köçmeyi planlaşdırdı . Çünkü orda qaldığı müddetce hökümet orqanlarının ve camaatın nezeri üstünde idi. Odur ki , qızları da götürüb Ağstafaya geldi . Gelince evinin bünövresinde basdıraraq saxladığı az qisim qızıl ve pulları da götürdü . Pullar bir işe yaramırdı . Yeni hökümet pulları deyişmişdi . Ağstafa kenarında xaraba bir evde yerleşdiler . Qızlarla birleşib bu evi seliqeye saldılar . İbrahim hebsxanada Ağstafalı bir oğlanla tanış olmuşdu . Canlara deyen oğlan idi . Onun da atası bababsı represiya qurbanı idi . Ele ona sebeb buraya gelmişdi . Oturub meslehetleşdiler . Bele qerara geldiler ki , ibrahimin yerleşdiyi bu evi yandırsınlar ve şehere gelerek hökümete müraciet etsinler , hökümetden sığınacaq , iş istesinler . Axı bu hökümet kasıbların hökümeti idi . Belelikle dostunun dediyi kimi edib hökümetden sığınacaq ve iş istediler . Dövlet onlardan kimlik - pasport istediyinde onlar senetlerinin evde yandığını deyerek hökümetden başqa ad soyadda senet aldılar . Adlar ve soyadlar tamami ile deyişmişdi . Bir ibrahimin adı ele İbrahim idi .
Veziyyetleri yaxşılaşmışdı . Dövlet onlara yaxşı baxırdı . Qızlar ve özü kalxozda işleyir hem de oxuyurdular . Özüynen getirdiyi qızıllar da bir işe yaramırdı . Çünkü bu hökümetde varlı kasıb söhbeti yox idi . Hamı eyni beraber hüquqa malık idi . Ama bu hökümet ne qeder kasıbın dostu olsa da İbrahim bu hökümetle barışa bilmirdi . O tayda qalmış ailesinden heç cür xeber tuta bilmirdi . Ölüblermi , qalıblarmı , başlarına ne gelib - heç melumatı yox idi . Yeni hökümet emisini elinden almışdı . Ömürlük sürgün olunmuşdu . Emisinin 5 qızının yükü onun üzerinde idi . Gencliyini heyatını yaşaya bilmeyen İbrahim canından bezmişdi . Özü öz heyatını yaşaya bilmirdi . Yaşı da keçırdı . Başı açılıb yuvasını qura bilmirdi . Bir terefden de irandaki veziyyetin gerginliyini eşidende burdakı heyatlarına şükür edirdi. Çox isteyirdi ki , ailesini ordakı zülümden qaçırıb burya getirsin .amma elinden gelen bir iş yox idi. Bu mümkün deyildi .
Ve günlerin bir günü Mikayıl ile Lale Qarabağdan onlara qonaq gelende İbrahime bir mektub verdi . Mektub Bağdaddan dayısı Beşirden gelmişdi . Cox qısa bir şey yazmışdı SSR - e ailesine qovuşmaq üçün dövlete teslim olması barede müraciet etmişdi . Guya ki, o Azerbaycandan Bağdada qaçan bey ailelerinden biridir . Veteninden ayrı yaşaya bilmediyi üçün geri dönmek isteyir . Ailesi Qarabağda yaşadığını deyib . Mektubda üstü örtülü başa salıb ki , bu barede onun yalanın cıxarmasınlar , onu müdafie etsinler .
Laleden balaca qızın toyu olacaqdı . İbrahimin içeride dostlaşdığı oğlanla evlenirdi . Qarabağdan bütün aile toplanıb gelmişdi . Sanki Mikayılın tek bacısı olan Ulduzu ilk defeydi görürdü . Orda balaca qoyub geldiyi qız nece de böyüyüb gözelleşmişdi . Yetişkin , dolğun bir qız olmuşdu . Yeni hökümetin qanunlarına göre her kes oxumalı idi . Evveller Tağıyevin açdığı qız mektebinde tehsil alan qız, bu defe tibb bacısı kursuna girmiş orda oxuyurdu . Qızın gözelliyi İbrahiminr genc , deliqanlı oğlan olmagını bir daha xatırlatdı . Zemanesinin ve ailesinin problemlerinden sevginin ne olduğunu bilmeyen İbrahimin üreyine odlar düşdü . Qıza bir könülden min könüle aşiq oldu . Özü - öz heyatına baxmağı , unutmuş İbrahim bu qızla evleneceyini qerara aldı ve bu barede Laleye danışdı . Lalenin de üreyinden bele bir fikir kecirdi . Odur ki , bu iş çox lengimeden İbrahimle Ulduz evlendiler . Bu evlilikden 3 oğlu 3 qızı oldu . Sonuncu qızın atası İbrahim yazılsa da esil atası başqası idi ... bu qız ise Bahar idi .
Artıq bir müddet sonra Beşir Azerbaycana keçmişdi . O, Azerbaycanda " qalan mallarını ve servetini " dövlete tehvil vererek yeni hökümeteden vetendaşlıq istemişdi . Bu servet onun eline hardan keçmişdi ? Şura hökümeti yeni qurulan vaxtı , qolcomaq davaları zamanı ölkeni terk etmiş bey ailesinden biri Bağdadda yerleşmiş , orda Beşirle möhkem dost olmuşdu. Bu beyzadeden öz xeyri namine o ki, var istifade eden Beşir el altından beyden özüne lazım olan melumatı toplayaraq , orda gizletdiyi servetin yerini öyrenmişdi . Beşir onu arxayın salmışdı ki , qızılların yerini söylese Azerbaycanda qalan bacısı oğlu İbrahim , beyin qızıllarını gizli yolla keçirib ona teslim ede bilecekdi . Bey ilk tereddüt etmiş , sonra Beşirle razılaşıb qızılların yerini ona söylemişdi . Bütün bunların qarşılığında Beşir ondan senedini istemiş ve o taya keçmesi üçün ona kömek etmesini xahiş etmişdi . Beşirin " sen öl " - ünü kişi sözü bilerek pasportunu ona vererek lazımı yerlere müraciet etmiş , mühacir bey kimi Azerbaycana keçmek üçün yeni hökümete mektub yollamışdır .
Budur , gözledikleri zaman geldi . Artıq Beşir mühacir bey kimi Moskvada idi . Moskvada bir müddet nezaretde qalandan , sonra Azerbaycana getirilecek ve ordaki malları müsadire edilecekdi . Moskvada müveqqeti nezaretde ve sınanması üçün bezi tapşırıqlarla yaşasa da ordakı heyatından memun idi . Orda İran ve İraqdakı kimi qapalı qadınlar yox idi . Her kesin üzü gülür , qadınlar serbestdir , oların qadınları kimi , heç neden utanıb çekinmirler , kişilerle bir meclisde otururlar . Yeyib ,içib , reqs edir , zarafatlaşırdılar . Bu heyat onun istediyi heyat idi . Gözü cadralı qadınlardan yorulmuşdu . Öz arvadlarından da bu qadınlar kimi serbestçilik görmürdü . Bir evin altında iki arvad bir birini qısqanır , Beşir onların arasında qalırdı . Burda ise qısqanclıq yoxdur . Ona da bele ehli- keyf heyat lazım idi , hara getdi hardan geldi , ne iş gördü heç kim ondan haqq hesab etmesin .
Vetilen tapşırıqları layiqince yerine yetiren Beşir dövletin etibar ve etiqadını qazandıqdan sonra Azerbaycana geldi. Hemin beyin malikanesi müsadire olunmuş hemin malikane mekteb binası edilmişdi . İbrahim sifahi olaraq öyrendiyi qızılları tapıb bir hissesini özünün rahatlığını ve hökümet qarşısında güvenini elde etmek üçün dövlete teslim etdi . Belelikle Beşir Azerbaycanda her kese nümune göstereilecek bir şöhrete sahib oldu . Beşir ibrahimi axtarıb tapsada onun ordakı heyat terzi onu qane etmediyinden onunla beraber qalmadı . Beyin onda qalan bir qisim qızılların gizli gizli pula çevirib İsmayılın eliyle Qarabağda yeni salınmış ermeni qesebelerinden biride kolxoz sedri olmuşdu .
Belelikle Beşirin Azerbaycanda yalan - dolanla qurduğu taxt tacında hökmüranlığı başladı . Beli Beşir istediyi heyata qovuşmuşdu . Ermeni qızlarıyla istediyi kefi çeke bilirdi . İstediyi adamı özüne qul edib , istediyi adamı aradan qaldıra bilirdi . Dövletin qoyun quzusu , malı serveti onun elide idi , istediyi qadını , qızı elde etmek üçün dövletin malını onlara peşkeş ede bilirdi . Mahalda da pul hesabına tanınıb seçilmiş kişi kimi ad qazanmışdı . Beşir ermeni tereftarı idi . Bölgede yaşayan Azerbaycanlılara gün verib işıq vermitdi . Bir qesebede ermeni ile Azerbaycanlı arasına seçkilik salan Beşiri defelerle şikayyet eden xalqın şikayyeti cavabsız qalınca , mecburen taleleriyle barışmalı olmuşdular . O bölgede axtarsan bir iki azerbaycanlı tekem- seyrek vezife başında göre bilerdin . Onlar da Beşirin tereftarları . Rayonu ermeniler idare edirdi . Reiet özü öz yurdunda ermeniye köle olmuşdu .
Uzun ayrılıqdan sonra bu qurbet elde dayısına qovuşan İbrahim Beşirden ailesini soruşduqda Beşir olanları öz xeyrine onlara danıimişdi . Guya Esmeri başqa kişiyle qaçdığına göre atası onu axtarıb tapmış , onu kendde zina etdiyine göre daşqalaq edib öldürmüşdüler . Bacısı Asya da anasının yolundaymış , atası ve qardaşı Azer onu evde ve samanlıqda başqa başqa kişiyle zina ederken görmüş , bacısının daşqalaq olmasını gözüyle görüb döze bilmeyeceyini anlayan Azer özünü tutdan asıbmış . Atası ise bu derde dözmeyib üreyi partlayıb ölüb . Guya Asyanı ise daha artıq zina etmekden qorumaq üçün özü öz eliyle bogub öldürerek Bağdada qaçıbmış . Bir Esmerin ve Asyanın üzünden guya bütün aile dağılmış .Ata ve qardaş ölmüş , beşir ailesinden ve uşaqlarından ayrılıb Bağdadda qacaq heyatı yaşayıbmış .
Onsuzda gözünün qabağında qacırılan anasına uşaqlıqdan kin düyan İbrahimin üreyie qadına qarşı daha da nifret toxumu sepildi . Heyatında olan , tanıdığı qadınlar niye bu qeder dönük oldular ki bir onu başa düşmürdü . Anasından sonra yuvalarını dağıdıb atasının ve qardaşının ölümüne sebeb olan Asyaya , 5 uşagını ortalıqda qoyub vezifeye ve ermeniye qacan Cümüşüdün timsalındakı yaxşı qaman bütün qadınlara da üreyinde nifret başlamışdı . Ele bilirdi ki bütün qadınlar hamısı beledir . Yazıq Ulduzu ev dustağı etmişdi . Ne işlemeye qoyurdu ne cöle bayra . Ölkenin savadlı bir nesile ehtiyyacı olduğu bu dönemde Ulduzun elinde gül kimi seneti ola ola erinin qısqanclığı ucbatından heç kime bir fayda vere bilmirdi . İbrahim qaraqabaq biri olmuşdu . Uzun muddet uşaqlarının olmaması da İbrahimi bir terefden qorxuzurdu . Ele bilirdi ki , Uduz ana olmaq üçün bir gün ona xeyanet edecekdi

*********

Asya ipi götürüb tutun altına gelib ipi tutdan asdı . Ağrıyan canı onu qan tere basmışdı . Ayaq üste durmağa halı yox idi. Etrafa baxdi evin yanında gözü bir kötüye deydi . Qarnını tuta tuta kötüyün yanına getdi . Kötüyü sürüyüb tutun altına getirmek istedi , ama gücü catmadı , başqa zaman olsaydı bu kötüyü bir cöp kimi atıb tutardı . Ama bu doğuş onu yarımcan etmişdi . Kötüyün üstüne çöküb , ağrıdan burulan qarnını qucaqladı . Derinden nefes aldı . Başını qaldırıb tutdan asdığı ipe , sonra dönüb daxmalarına baxdı . İki heyat arasında qalmışdı . Bir terefden atasının bir terefden özünün caresizliyi onu üzürdü . Daha yaşaya bilmirdi her şeyini itirmişdi , menliyini , qürurunu , sevdiyini , ailesini , canından can ayırdığı övladını ... Gözüne kölge deydi. Kölge evin arxasına keçdi . Divara söykenmiş yabanı götürüb evin arxasına geldi .
- Kimsen ?
Kölge cavab vermedi , qaranlıqda yoxa cıxdı .
- Eeyyy , kimsen ? Ortaya cıx !
Etrafı dinşedi heç bir şey ne görmedi ne de , bir henirti hiss etmedi .
- Zahyam , yeqin qara basır meni -deye düşündü ve tekrar kötüyün yanına geldi . Kötüyü çetinlikle tutun altına çekib üstüne oturdu . Biraz dincelib kötüyün üstüne çıxdı . İpi boynuna asmaq istedi ama ip yerinde yox idi .
- Bismillah ... - deyib etrafa boylandi . Tekrar yuxarı baxdı . Heqiqeten ip yox idi .
- Booyy , bu ip nece oldu ? Bismillah , bismillah , bismillah , yoxsa meni heqiqeten qara basır ? Yoxsa burda cin var ,hal var ?
Ürpendi , kötüyün üstünde oturub elini yaxasına cekdi . Eli üstündeki sancağa deyende teselli tapdı .
- Yox hal meni aparmaz , cin de gözüme görünmez , üstümde sancaq var , cin , hal sancaqdan qorxar .
Qalxıb peyeye kecdi . Yeni bir ip götürüb tutdan asdı . Kötüyün üstüne çıxıb ipi boğazına keçirtdi . Dua edib kelmeyi şehadetin oxudu . Özünü toparlayıb , ertafına baxdı . Evin arxasından uşaq sesi gelirdi . Qulaqların şekledi , ses gelen yere diqqet kesildi . Beli uşaq ağlayırdı . İpi boynundan çıxarıb ses gelen yere teref qaçdı . Evin arxasında bir kişi , qucağında da çağa vardı . Qaranlıqda kişinin üzü görünmürdü . Onsuzda üzü bağlıydı . Elini uzadıb ona teref getdi . Uşağı ondan alacaqdı . Amma Asya ona yaxınlaşdıqca adam geri - geri çekilirdi .
- Bismillah - deyib ayaq saxladı .
- He vallah bu haldır insan cildinde uşağımı mene gösterir . Özü de geri çekilir ki ,men onun arxasıyca gedim . Meni çay kenarına aparıb ciyerlerimi suya cekib yeyecek . Bismillah , Bismillah - deyerek ayaq saxladı .
- Geri dön Asya ! - deyerek nas ve Ayetilkürsül oxuya oxuya eve girdi . Atasının yanına geldi . Atası yatmamışdı hele de dodaqları esirdi . Gözü dolanıb qızına baxdı . Gözlerinde bayaqki kimi qorxu yox , sevinc vardı . Atasını qucaqlayıb ağladı :
- Bacarmadım , dede , bacarmadım . İnden sonra men nece yaşayacam bunu bilmirem . Bir onu bilirem ki , men yaşaya yaşaya ölmüşem . Senin kimi . Bir ferqimiz var sen nefes alıb verirsen . Men ise ayaqüstü ölüyem - deyib atasını öpdü . Başını atasının dizine qoyub yuxuya getdi ...

Bu defe qapının zengi söhbetimizi yarım qoydu . Evin külfeti yavaş yavaş eve toplanırdı . Külfetin eve toplaşdığını görüb , Bahar da artıq oturmaq istemirdi .
- Ama bu ehvalatı tamamlamadın .
- Olsun canım . Bu bir günün söhbeti deyil hele danışmadığım cox şeyler var. Bu gün seninle burda son günümüz olsa da , görüşmesekde telefonla elaqe saxlayıb seninle danışacam . İndi maşallah ele bir dövurde yaşayırıq ki , internet dövrüdür . Dünyanın o başında üzünü bele tanımadığın adamı tapıb elaqe saxlaya bilirsen . İndi ise men gedim . Evinde çörek kesdim , yedim içdim . Haqqını halal et .
- Halal xoşun olsun . Yene gel . Ne zaman istersen .
- İki gün sonra Hollandiyaya yola çıxıram . Yavaş yavaş hazırlaşmağım lazımdır .
- Bes burda neçe gündür harda qalırdın ki ? Kime qonaq gelmisen ? Yeqin qohumunuz var buralarda ?
- Asyanın ve Beşirin oğlunun evinde ...
- Hee demek Araz yaşayır ?
- Yaşayır .
- Bes o buraya nece gelib çıxıb ki ? İrandan bura ? - Caşdım qaldım .
- Sebret danışacam hamısını . Amma indi getmeliyem ...

Yazar: Feride Acarakçay (real hekayə)