Cütlükərin bir-birlərini sevmələrinə və evliliklərini icra etmək
istəmələrinə baxmayaraq evliliyin bəzi dövrlərində çətinliklər
qaçınılmaz olur. Çünki evlilik, davamlı inkişaf və dəyişmə içində olan
dinamik bir sistemdir. Özünə xas bir inkişaf seyri var.
Evliliyin altı inkişaf dövrü və hər dövrdə cütlərin reallaşdırması lazım olan bəzi tapşırıqları vardır. Evliliyin Dövrləri: Uşağa qədər olan dövr Evliliyin
ilk gelişimsel dövrü, birlikdə həyatın ilk günündən ilk uşağın doğumuna
qədər çəkən dövrdür. Cütlüklərin bu dövrdə bacarması lazım olan
tapşırıqları ilk ailədən romantik və fiziki baxımdan qopmasını bacarmaq,
aralarında romantik və fiziki baxımdan yaxınlığı inkişaf etdirmək, yeni
qurulan ailənin sərhədlərini təyin edərək müstəqilləşməsini təmin
etmək və "evlilik kontraktı"nı (birlikdə həyat qaydaları) meydana
gətirməkdir. Uşağın doğumu və ana-ata rollarının alındığı dövr İkinci
dövr ilk uşağın doğumu və cütüklərin ana-ata rollarını əldə etdikləri
dövrdür. Yeni rolların cütlərə yüklədiyi yeni vəzifə və məsuliyyətlər
vardır. Bu dövrdə bacarılması lazım olan ər - arvad rolu ilə ana-ata
rolu arasındakı tarazlığı qorumaqdır. Ümumiyyətlə bu dövrdə cütlüklər,
azalan enerjiylə baş etmə, uşağa yönələn yoldaşlar arasında uzaqlaşma və
xariclənmə duyğusu, fərdi sahənin daralması, üçlü-dördlü həyata
uyğunlaşma və cüt əlaqəsini qoruma çətinlikləri yaşayarlar. Uşaqların fərdi və ictimai olduğu dövr Üçüncü
dövr uşaqların fərdiləşməsi və ictimailəşməsi dövrüdür. Uşaqların fərdi
xüsusiyyətlərinə görə ailə dinamikləri dəyişməyə uğrayar, ailə içində
koalisiyalar meydana gələr. Uşaqların məktəbə başlaması ilə ailə məktəb,
yoldaş, ətraf kimi yeni sistemlərlə əlaqəyə keçər və yeni sistemlərin
qaydalarıyla dəyişməyə çətinlik çəkə bilər. Valideynlər bu dövrdə
uşaqların fərdiləşməsinə, ictimailəşməsinə və təhsilinə dəstək vermək
kimi valideynlik vəzifələrini yerinə yetirərkən öz içlərində də
valideynlik və iş həyatındakı karierləri arasında rol qarşıdurması
yaşayarlar. Uşaqların yetkinlik, yoldaşların orta yaş dövrü Dördüncü
dövr, uşaqların yetkinlik dövrünə, yoldaşların da orta yaş dövrünə
girdikləri dövrdür. Bu dövrdə böyüklər ailə həyatına və qərarlarına daha
təsirli iştirak göstərərlər, müstəqilləşmək istəyərlər və ailə içindəki
rolları dəyişdirməsini məcbur etməyə başlarlar. Ailə içindəki tarazlıq
pozular. Uşaqların evdən ayrıldığı və yeni rolların alındığı dövr Beşinci
dövr, uşaqların evdən ayrılışı, ayrılıq seremonisi meydana gətirmə, cüt
əlaqəsinə yeni məna tapma, ailəyə yeni üzvlərin qəbulu və qayınata,
qayınana, nənə-baba rollarına uyğunlaşma dövrüdür. Təqaüdçülük və təklik dövrü Altıncı
dövr, təqaüdçülük, təqaüdçülüklə gələn ictimai, iqtisadi itkiyə
uyğunlaşma, həyat yoldaşının ölümü, tək həyata uyğunlaşma və yasla baş
etmə dövrüdür.
Hər mərhələ, ailə içində təyin olunan qaydalarla öz
içində bir tarazlıq və sabitlik meydana gətirər. Yaradılan bu tarazlıq
və sabitlik yeni bir gelişimsel dövrlə pozular. Hər yeni dövr, ailə
həyatını təyin edən qaydaların yenilənməsiylə yeni bir tənzimləmə tələb
edir.