Hamiləlik bəzən çox asan əldə edilirmiş kimi görünsə də olduqca kompleks bir silsilə hadisənin bir ahəng içində işləməsi ilə reallaşar. Beyindən bəzi hormonlar ifraz olunar, bu hormonlar yumurtalıqları xəbərdar edər, yumurtlama hər ay bir yumurta inkişaf edəcək şəkildə təşkil edilər. Yumurta böyüdükcə özü də hormon istehsalına iştirak edər və rəhm iç pərdəsinin döllənmiş yumurtanı tutub ona yaxşı bir yataq meydana gətirməsi üçün qalınlaşmasını təmin edər. Yumurta kisəsi müəyyən bir böyüklüyə gəlincə çatlayar və içindəki yumurta rəhm kanallarının ucundakı saçaqlı strukturlar tərəfindən tutular. Əgər bu sırada bir cinsi əlaqə reallaşmışsa və sperma sayı, quruluşu, hərəkətliliyi normalsa yumurtanı dölləyə bilər və döllənmiş yumurta bölünməyə başlar. Bölünmələr davam edərkən balonlardakı səfər rəhmə doğru davam edər. Təxminən 5-7 gün kimi bir müddətdə embrion rəhm iç pərdəsinə çatar və uyğun mühit təmin edilmişsə rəhm iç divarına basdırılaraq hamiləliyin başlamasını təmin edər.

Bu kompleks hadisələr silsilə içində psixoloji faktorların əhəmiyyətli olduğu düşünülməkdədir. Bədəndə ifraz olunan stress hormonları beyindən ifraz olunan hormonların ifraz olunma nizamını təsir edər. Beynin Hipatalamus bölgəsindən ifraz olunan ilə hipofiz bölgəsindən ifraz olunan FSH və LH kimi yumurta inkişafında çox əhəmiyyətli olan hormonların nizam içində ifraz olunmasını təmin edən GnRH adı verilən hormon, stressdən əhəmiyyətli ölçüdə təsirlənər. GnRH ifraz etmə nizamının dəyişməsi yumurta inkişafını mənfi təsir edə bilər. Stressi azaltmanın ən yaxşı yolu diqqəti başqa istiqamətə sürüşdürməkdir. Adamın özünü rahatlaşdıran məşğul ollara yönəlməsi (şəkil, musiqi, əl sənətləri vs), ağır olmayan məşq, yoga, bağça işləri kimi rahatlaşdırıcı fiziki işlər görməsi ən çox tövsiyə etdiyimiz üsullardır.

Hamiləlik istəyən qadının adətinin nizamlı olması əhəmiyyətlidir. Nizamlı adət görmək yumurta inkişafının və yumurtlamanın yaxşı bir göstəricisidir. Uzun dekabrlarla adət olmaq, az adət olmaq ümumiyyətlə yumurtlama və hormonlarla əlaqədar bir problemi göstərə bilər. Ən sıx olaraq da polikistik yumurtalıq sindromunda 35-40 gündə ya da 2-3 ayda bir adət reallaşar. Ümumiyyətlə polikistik yumurtalıq sindromunda ciddi yumurtlama problemi vardır. Əksəriyyətlə hamiləlik əldə etmək üçün dərmanlarla yumurtlamanın xəbərdar edilməsi lazımdır. Çox qısa dekabrlarla adət görmə progesteron istehsalı qeyri-kafiliyinə bağlı ola bilər. Progesteron yumurtalıqdan çıxarılar və rəhm iç pərdəsinin hamiləliyə hazırlanmasını təmin edər. Progesteron hamiləliyin davamı üçün də lazımlıdır. Əskikliyində aşağılara səbəb olar. Hamiləliyin ilk dövrlərində progesteron qaynağı yumurtanın özündən ibarət yaranan korpus luteum adı verilən quruluşdur. Hamiləliyin 8-10. həftəsindən sonra plasentanın inkişafıyla progesteron qaynağı plasenta olar.


Hamilə qalmağa çalışan cütlər yumurtlama gününü tutmağa çalışarkən cinsi əlaqə bir vəzifə halına çevrilə bilər. Bu vəzifə şəklində edilən cinsi əlaqə rahatlamadan çox gözləmənin yükləndiyi performans qayğısı meydana gətirə bilər. Halbuki həftədə 3 ya da 4 dəfə cinsi əlaqə edən cüt böyük ehtimalla yumurtlama günlərinə yaxın günləri tutmuş olar. Nizamlı olaraq 28 gündə bir adət görən bir qadında təxminən 13-14. gün yumurtlama olduğu qəbul edilir. Bəzi aylarda bir neçə gün erkən və ya keç yumurtlama ola bilər. Əgər adətin başlanğıcından etibarən sayılaraq 12-16. günlərin olduğu həftədə kafi cinsi əlaqə edilsə hamiləlik şansı artar. Əlaqə sonrası dərhal yataqdan qalxmamaq, sürüşkənləşdirici jel və fitil istifadə etməmək, qıçları bağlayıb, ombanın yüngül yüksəldilərək 30 dəqiqə qədər yataqda gözlənilməsi, vaginanın içinin yuyunmaması hamiləlik şansını artıran tətbiqlərdir. Əlaqə əvvəli jel və fitil vagina içində spermaları təsirsizləşdirərək spermaların yumurtaya çatmasını mane olar. Ombanın yüngül yüksəldilməsi rəhm ağızının vagina dibində göllənən spermalara daha yaxşı təmasını təmin edər.

Bəslənmənin hamiləlik üzərinə təsiri elmi olaraq dəqiq ortaya qoyula bilməmişdir. Amma ümumi sağlamlıq prinsipləri daxilində nizamlı və balanslı bəslənmək hamiləlik əsnasında daha əhəmiyyətlidir. Təbii ki həddindən artıq kilonun yumurtlamağı pozduğu bilinməkdədir. Kişilərdə də həddindən artıq kilo yağ toxumasında qadınlıq hormonu olan östrojenin artmasına səbəb olaraq sperma istehsalını mənfi təsir edə bilər. Hamiləliyi mənfi təsir edən ən əhəmiyyətli ünsürlər siqaret və spirtdir. Siqaret yumurta keyfiyyətini mənfi təsir edər. Sperma üzərinə təsirləri tam dəqiq olaraq göstərilə bilməmiş olmaqla birlikdə hərəkətliliyin təsirləndiyi qəbul edilməkdədir.

Hamilə qalmağı planlayan qadının yumurtlama dövründən sonrakı günlərdə lazımlı olmadıqca dərman istifadə etməməyə diqqət yetirməsi uyğundur. Lazımlı olduğunda da hamiləlikdə istifadə edilə bilən növdən dərmanlayarın seçkisində fayda vardır. Döllənmədən əvvəlki günlərdə istifadə edilən dərmanlayarın ümumiyyətlə zərərsiz olduğu qəbul edilməkdədir.

Körpə istəyən cütlərin diqqət yetirməsi lazım olan bəzi mövzular var. Əvvəlcə kişidə sərtləşmə problemi ya da erkən ya da keç boşalma, boşala bilməmə kimi problemlərin mütləq üroloji mütəxəssisi tərəfindən qiymətləndirilməsi uyğun olar. Daha əvvəldən testis bölgəsinə zədə, qızdırmalı xəstəlik, kabakulak keçirmiş, yüksək istilikdə və ya kimyəvilərlə əlaqədar işlərdə çalışanların, həddindən artıq spirt və narkotik istifadə edənlərin, diyabet, kistik fibrosis kimi xəstəliyi olanların, müxtəlif romatizmal və xroniki xəstəliklər səbəbiylə uzun davamlı dərmanlayar istifadə edənlərin, ailəsində infertilite problemi olanların ilk olaraq spermiogramlarının edilməsi və sperma quruluş, ədəd və hərəkətliliyin normal olub olmadığı qiymətləndirilməsi lazımlıdır.

Əlaqə sıxlığı ikinci əhəmiyyətli mövzudur. Normalda həftədə 3-4 dəfə cinsi əlaqə təklif edilməkdədir. Əlaqənin tam edilə bilmədiyi spermanın vagina içinə tökülə bilmədiyi vəziyyətlərdə hamiləlik əldə etmək olduqca çətindir. Vaginismus da cinsi əlaqəni qeyri-mümkünləşdirdiyi üçün tək başına hamiləliyi çətinləşdirən bir vəziyyətdir. Vaginismus vəziyyətində vaxt itirmədən psixoloji kömək almaq adamın bundan sonrakı həyat və cinsi həyat keyfiyyətini artırar.

Qadınlarda adətlərin nizamlı və kafi olması lazımdır. Bədəndə tüklənmə artımı, məmələrdən süd gəlməsi vəziyyətində hormonal nizamsızlığa bağlı olaraq yumurtlama nizamı pozula bilər. Keçirilmiş infeksiyalar rəhm, yumurtalıqlar və balonlardan ibarət yaranan genital yollarda pozulmalara səbəb ola bilər. Ən sıx qarşımıza çıxan cədvəl infeksiyalara bağlı Fallop kanallarında pozulma və tıxanmalardır. Fallop balonları yalnız rəhm və yumurtalıqlar arasında uzanan düz borular deyil. Yılankavi hərəkətlərlə spermanın yumurtaya çatmasına kömək edən funksional strukturlardır. Balonların ən geniş qisimində döllənmə reallaşdıqdan sonra ibarət yaranan embrion eyni hərəkətlərlə rəhmin içinə daşınar. Əgər balonlar bağlıdırsa ya da strukturları xarabsa sperma və yumurtanın görüşməsi təmin edilə bilməz.

Ağrılı adət görmə və əlaqə əsnasında ağrı üzərində dayanılması lazım olan əhəmiyyətli mövzulardan biridir. Bu iki tapıntı endometriozis adı verilən xəstəliyin əlaməti ola bilər. Endometriozis rəhm iç pərdəsi toxusunun rəhm xaricində arvadın iç pərdəsi, yumurtalıqlar və balonlar ətrafında vs yerləşməsi ilə ortaya çıxar. Eyni rəhm iç pərdəsində olduğu kimi adət zamanında qanama edər. Hər ay qanayan bu endometriozis mərkəzləri, içində yerləşdikləri toxumanı xarab etməyə, içə doğru qanamağa, kistleşmeye (şokolad kistleri) səbəb olar. Eyni zamanda yerləşdikləri bölgələrə yaxın yerdəki toxumalarda çəkindilərə, büzüşmələrə səbəb olarlar. Fallop balonlarının ətrafında yerləşənlər balonların funksiyalarının pozulmasına səbəb olarkən yumurtalıqda yerləşən şokolad kistleri yumurtalıq toxumasını təsir edərək yumurta inkişafını və keyfiyyətini poza bilər. Endmetrioziste bədəndə ifraz olunan bəzi maddələrin hamiləliyin meydana gəlməsini mənfi təsir etdiyinə dair nəşrlər mövcuddur. Endometriozis klinika olaraq 4 mərhələyə ayrılar. 1. və 2. mərhələ endometriozis yüngül olaraq adlandırılar və hamiləlik şansı daha yaxşıdır. Lakin mərhələ 3 və 4. endometriziste balon körpə müalicələrinə baxmayaraq hamiləlik əldə etmək olduqca güc ola bilər.

Rəhm içində olan myomlar, polipler də hamilə qalmağı çətinləşdirər. Myomlar rəhmin yaxşı xasiyyətli şişləridir. Yerləşdikləri yerə və böyüklüklərinə görə hamiləliyi maneə törədə bilərlər. Rəhmin iç pərdəsində yerləşən myomların hamiləliyi maneə törətdiyi bilinməkdədir. Amma rəhm xarici təbəqəsində yerləşənlərin əhəmiyyəti yoxdur. Rəhmin əzələ toxusunun içində olan myomlar əgər rəhm iç pərdəsinə təzyiq meydana gətirmirsə və çox böyüməmişsə əhəmiyyətli olmağa bilər. Hamiləliyi maneə törətdiyi düşünülən myomların çıxarılması uyğun olar. Qadınlarda hamiləliyi çətinləşdirən ən əhəmiyyətli faktor yaşdır. Qadın yaşı artdıqca yumurta tutumu, keyfiyyəti və rəhm pərdəsinin döllənmiş embrionu tutma qabiliyyəti azalar. Bu səbəblə 35 yaşın altında 1 il gözləmə müddəti, 35 yaşın üstündə gözləmə müddəti ən çox 6 ay olmalıdır.

Hamilə qalmaq istəyən kəslərin əvvəlcə bir jinekolojik müayinədən keçərək, hamiləlik əvvəli edilməsi lazım olan smear kimi müayinələri olmaları, müayinə əsnasında təsbit edilən xəstəliklərin və ailə əhvalatına bağlı problemlərin əvvəldən təsbit və müalicə edilməsi hamiləliyin problemsiz keçməsinə köməkçi olar. Hamiləliyə hazırlanıldığı dövrdə bəzi vərdişlərin dəyişdirilməsi də təklif edilən bir mövzudur. Gərəksiz stress etmədən doğru zamanlarda əlaqənin proqramlaşdırılması, amma bunu bir zərurət və vəzifə halına çevirmədən edilməsi hamiləlik şansını artır.