Yetkinlik dövrü:
Uşağınız sürətli kilo alır və uzanacaq. Boy uzanma sürəti, aylar içində
yavaşlayıb sonra təkrar sürətli uzanma dövrü yaşaya bilər. Qıçlar əvvəl
uzandığı üçün başlanğıcda bədən nisbətsiz görünə bilər. Yetkinlikdəki
dəyişmələr (cinsi inkişaflar) birdən-birə ola bildiyi kimi uzun bir
müddətdə yavaşca da reallaşa bilər. Bəzi yetkinlərdə, digər yaşıdlarına
görə, daha əvvəl ya da sonra görülə bilər. Ruhi olaraq eyni cinsdən olan
yoldaşlarıyla daha möhkəm yoldaşlıq, sirlərini paylaşma, köməkləşmə
kimi davranışlar sərgilərlər. Həmçinin romantik olaraq dəyişəndirlər;
bir gün şən, sabahısı gün pessimist olmaları bu dövrdə normaldır.
Oğlanlar və qızlarda fərqli olur:
Oğlanların bu dövrü 10-14 yaşlarında başlayarkən, qızlarda 8-13 yaşları
arasında görülər. Oğlanların ilk dəyişməsi səsinin dəyişməsi,
sızanaqlar 15 yaşında ortaya çıxar..
Dəyişən davranış dəyişiklikləri:
- Yetkinlər, fiziki olaraq böyüdükləri üçün yetkinliyinə çatdıqlarını
bilərlər; bu səbəblə hər sahədə müstəqillik istəyə bilərlər.
- Ana və atanın dərsə hazırlaşma, geyinmə kimi mövzulardakı
xəbərdarlıqları onları narahat edər. Belə vəziyyətlərdə ona, özünü idarə
edə bildiyini, yetkinlər kimi onun da öz məsuliyyətlərini yerinə
yetirməsi lazım olduğunu və bunları isbat etsə özünü xəbərdar etmənizə
gərək qalmayacağını tənbehləyə bilərsiniz.
- Həmçinin böyüyən yaşı ilə birlikdə ona bəzi azadlıqlar verməlisiniz.
Belə bir yola çıxdığınızda şərh etmədən onu lazımsız yerə
məhdudlaşdırmamalısınız.
- Şəxsiyyətin meydana gəlməsi əsnasında nümunə götürəcəyi bir yetkinin varlığı lazımlıdır. Ona bu mövzuda köməkçi olmalısınız.
Yetkinlik dövründə diqqət etməniz lazım olan 5 cəhət:
1 - Hormonal səbəblərlə iştahı çox artar. Xüsusilə yoldaşlarıyla çölə
çıxıb sürətli qida tərzi yeməklər qəbul etmək istəyə bilər. Belə
vəziyyətdə bədəndə çatlaqlar meydana gələr. Yetkinlik dövründə həddindən
artıq kilolu olanlar təəssüf ki, ömür boyu özünü kilolu hiss edər.
Bəyənilməmə qorxusu yaşayar, yoldaşlarının lağ mövzusu olar.
Bu vəziyyətdə olmağa, anoreksia və ya tam tərsi təsəllini soyuducunda
taparlar. Əgər nəzərə alınmazsa dərsə hazırlaşarkən çətinlik səbəbiylə
faydasız qidalarla bəslənərlər. Lakin bu vəziyyətlərdə ailənin dəstəyi
əhəmiyyətlidir. Bəzi ailələr bu dövrdə pəhrizkarlarla birlikdə bütün
ailəni intizama soxub, ailə tərəfindən idman və pəhriz etməyi təklif
edərlər. Bu vəziyyətdə uşaqlar yetkinlik dövrlərini daha sağlam, ailələr
isə orta yaşlarını rahat sovuşdurma fürsəti taparlar. Qidalanmalarını
düzəltməyən ailələrdə tez yanından keçmə-diabet-təzyiq keçirilməsi
olacaqdır. Xüsusilə yetkinlik dövründə baş verən çatlaq yeni meydana
gəlmişsə müalicəsi mümkündür. Gec dövrdə başlanan müalicə nəticə verməz.
2 - Xüsusilə oğlanlar, sürətli bir üçbucaq bədənə sahib olmaq üçün
dəstək alaraq əzələ etməyə çalışarlar. Tez böyüyən əzələlərə dəri
uyğunlaşma təmin edə bilməz və bədəndə çatlaqlar meydana gələr. İdman
etmək çox gözəldir, amma tələshik etmədən əzələ inkişaf etdirilməli,
yoxsa böyüyən əzələlərə dəri uyğunlaşma təmin edə bilməz.
3 - Sızanaqlar uşaqları çox ciddi narahat edər. Məktəbə getmək
istəməmək kimi ictimai fobilərə qədər gedən bir müddətin yaşanmasına
səbəb olar.
4 - Dik dayana bilməməsi vəziyyətinə sıxdır, yəni duruş anormallığı
deyilir. Ağac yaş olanda əyilər. Dik dayanmağı öyrənmək, lazım olsa bu
mövzuda əlavə dəstək olaraq müalicə alınmalıdır.
5 - Uşağınızın özünə inamının möhkəm olması, onu gözəl olduğuna
inandırmaq və bəlkə kiçik saç stili və ya yaşına uyğun geyimlə özünə
inamını artırmalısınız. Özünə inam, təhsildən başlayar. Qabiliyyətli
olduğu mövzuda təhsil alıb o mövzuda ön plana çıxmaq, bir hobbisi mütləq
olmalıdır. Texnologiyadan faydalanarkən yalnız boş zamanlarını
texnologiya alətləri ilə keçirməməlidir (həddindən artıq kompüter və
SMS-lərə bağlılıq). Çünki bunlar bir çox ortopedik problemin yaranmasına
səbəb olur.
Problemlər savadsızlıq ilə başlayır, lakin təhsil ilə bir çox şeyi həll
edilir. Təhsili boş yerə məlumat alıcı olaraq düşünməmək lazımdır.
Doğru qidalanmağı, uşaq psixologiyasını bilmək də bu təhsilin daxilində
iştirak edir. Uşağınız bu dövrü nə qədər sağlam keçirsə irəlidəki
həyatında o qədər xoşbəxt və müvəffəqiyyətli olacaq. Ona görə yetkinlik
dövründə valideynlər daha diqqətli olmalıdır.