Kondom (prezervativ, kaput) hamiləlikdən qorunmada əsrlərdən bəri istifadə edilən bir üsuldur. Tarixdə bilinən ilk kondom, ilan dərisindən çıxarılmışdır. Daha sonraları kətan, qoyun dərisi, heyvan bağırsağı kimi maddələrdən çıxarılmış olan kondomlar indiki vaxtda lateks adı verilən maddələrdən çıxarılmaqda və xüsusilə nonoksinol-9 adı verilən spermisit maddənin əlavə olunmasıyla, üsuluna uyğun istifadə etmək şərtiylə, etibarlılığı qəbul edilə bilər sərhədlərə gəlməkdədir.

Kondom, boşalma əsnasında spermanı içində həbsedər və sperma hüceyrələrinin qadın genital sisteminə çatmasına mane olar.

Kondomun qoruyuculuq nisbəti ön planda tətbiq şəklinə, ikinci planda kondomun keyfiyyətinə bağlıdır. Bu səbəblə kondom istifadəsi hər nə qədər sadə kimi görünsə də hər cüt aşağıdakı nöqtələri mütləq diqqətə alınmalıdır:

Hər əlaqə əsnasında yeni bir kondom istifadə edilməli və orgazm sonrası çıxarıldıqdan sonra penis başında az miqdarda da olsa sperma ola biləcəyindən penis qadının genital sistemindən uzaq tutulmalıdır.

Kondom seçimi çox əhəmiyyətlidir. Üzərində istehsal tarixi və son istifadə etmə tarixi olan və spermisit ehtiva edən kondomlar seçilməlidir.

Kondom təkcə “təhlükəli” günlərdə tətbiq olunduğunda qoruyuculuq nisbəti düşər. Buna görə qadın siklusun hansı dövründə olursa olsun mütləq hər əlaqədə istifadə edilməlidir.

Ən sıx edilən səhvli tətbiqlərdən biri də cinsi əlaqəyə kondomsuz başlanması və dərhal orgazm əvvəli dövrdə ilişməsidir. Bu vəziyyət istənməyən hamiləliklərin meydana gəlməsinə səbəb ola bilər. Çünki boşalma olmasa belə kişidə xəbərdar edilmə dövründə ifraz olunan mayelərdə az miqdarda da olsa sperma hüceyrələri var.

Cinsi əlaqəyə keçmədən dərhal əvvəl kişi cinsi orqanına uyğun bir şəkildə taxılmalıdır. Hər kondom tək istifadəlikdir.

Qadında ya da kişidə lateks və ya kondomun ehtiva etdiyi spermisit agentlərə qarşı həddindən artıq həssaslıq olması vəziyyətində istifadə edilməməlidir.

Kondomun nə kimi üstünlükləri vardır?
Kondom istifadəsinin ən böyük üstünlüyü nizamsız cinsi həyatı olan cütlər üçün ən uyğun qorunma üsulu olmasıdır. tapılması asandır və ucuzdur.

Hamiləlikdən qoruması xaricində AIDS, Hepatit B və C virusu və HPV (genital ziyil) daxil bütün mikrobioloji faktorların cinsi əlaqədə cütün birindən digərinə bulaşmasını manə olar. Bu xüsusiyyət digər qorunma üsullarının heç birində olmayan bir xüsusiyyətdir. Ancaq yuxarıda sayılan infeksiya xəstəliklərin təkcə genital təmasla bulaşmadığı unudulmamalıdır (Hepatit B nin öpüşməylə bulaşması, HPV-in prezervativin bağlamadığı bölgənin enfekte bölgəyə təmasla bulaşması kimi).

Kondom, qadında antisperm (spermaya qarşı) anticisimlərinin meydana gəlməsini önləyə bilər. Bu xüsusiyyət qadında yoldaşının spermalarına qarşı anticisim meydana gəlməsinə bağlı infertilite müalicəsində faydalı ola bilər.

Kondom istifadəsinin riskləri vardırmı?
Uzun davamlı kondom istifadəsinin cütlərdə psixoloji mənşəli cinsi funksiya pozuqluqları yarada biləcəyi deyilməsinə qarşı bu vəziyyətə nadir rast gəlinər.

Nadir görülməsinə qarşı lateks allerjisi ciddi regional ifadə edilərə səbəb ola bilməkdədir.

Kondomun cırılması:
Uyğun istifadədə çox nadir görülər. Kondom cırıldığında, xüsusilə nonoksinol-9 ehtiva etməyən kondom istifadəsində hamiləlik riski və cinsi göndər bulaşan xəstəlik faktorlarına məruz qalma riski kondom istifadə etməmiş olanlardakı qədər yüksəkdir. Təcili kontrasepsiyon tətbiq olunması və lazım olsa infeksiyadan qorunmaq üçün müalicə görülməsi məqsədiylə həkimə müraciət edilməsi təklif edilər.

Kondomun çıxardarkən vajinada qalması:
Bu vəziyyətdə qadın ya da kişi diqqətli bir şəkildə işarə və orta barmaqlarını vajinaya yavaşca soxub kondomun olduğu yerdən çıxarmalıdır. Kondomun cırılması əsnasında ortaya çıxan risklər burada da etibarlıdır.

Hamiləlik meydana gəlməsi:
Kondomun hamiləlikdən qorumada çox təsirli bir üsul olduğu deyilə bilməz. Bu səbəblə kondom istifadəsiylə qorunan cüt, bir həftəlik bir adət gecikməsindən etibarən və ya hamiləliyə bağlı ifadə edilər meydana gəldiyində mütləq ən qısa zamanda hamiləlik testi etdirməli, ya da ən idealı həkiminə müraciət etməlidir.