Evliliklərin təxminən % 15-20 qədərində istədikləri zamanda və sayda övlad sahibi ola bilməmənin çətinliyi yaşanmaqdadır. Ailənin sonsuzluq problemində yalnız kişiyə bağlı faktorlar % 20 qədər olub, təxminən %40 ailədə də kişidə olan problem qadındakı problemə əlavə olunmaqdadır; uşaq sahibi olmaqda çətinlik çəkən ailələrin % 50-60-ında, kişidəki bir problemin qismən də sonsuzluq probleminə köməklik etdiyi ortaya çıxmaqdadır. Kişidəki problemlərin çoxu müayinə və sperma təhlilini təyin edilə bilsə də, bəzi vəziyyətlər xüsusi tədqiqlər tələb edə bilər.

Müalicələr nəticəsində çoxu kişinin problemini həll edərək normal cinsi əlaqə ilə uşaq sahibi olmaları təmin edilə bilməkdədir. Kişinin bir Urologiya mütəxəssisi tərəfindən müayinəsi edilmədən və mütəxəssis bir laboratoriyada keçirilən spermiyogramı təcrübəli bir Urologiya mütəxəssisi tərəfindən dəyərləndirilməsi qadına istiqamətli sonsuzluq müalicələrinə keçilməsi  tez-tez görülən səhv bir tətbiqdir. Kişi sonsuzluğunun bəzi hallarda altda yatan və həyatı təhlükə daşıyan ağır bir xəstəliy ola biləcəyi unudulmamalıdır.

Tədqiqlər:
Kişidə sonsuzluq baxımından qiymətləndirmə ilk mərhələdə Urolog-androlog ilə ediləcək bir görüşmə və doğru şəkildə sperma verilərək, WHO (Dünya Sağlamlıq Təşkilatı) meyarlarına qiymətləndirilən ən az iki ədəd spermiogram ilə işə başlayır. Dünyada bir çox sahədə görüldüyü kimi laboratoriya tədqiqlərində və xüsusilə Androloji sahəsində böyük bir əksəriyyətlə elmi standartların tətbiq olunmaması, araşdırmaların keyfiyyətə nəzarət tətbiqləri ilə edilməməsi, uyğun olmayan şərtlərdə verilən spermanın doğru protokollarla çalışılmaması sonsuzluq araşdırmalarım əhəmiyyətli nisbətdə yanıldıcı nəticələr verməsinə səbəb olmaqdadır.

Doğru formatda olmayan, yanıldıcı və ziddiyyətli spermiyogramlara görə şərh etmək, həm həkimi çətin vəziyyətə salmaqda həm də xəstənin müalicə müddətinə mənfi təsir etməkdədir.

İlk qiymətləndirmələr nəticəsində müayinə və ya sperma testində problem aşkar olunduqda ətraflı tədqiqlərə keçirilir. Bunlar spermatozoidlə edilən daha ətraflı tədqiqlər, hormon analizləri, ultrasəs və bəzi digər radioloji və genetik testlər ola bilər. Tədqiqlərin tamamlanması nəticəsində kişinin menisindəki sperma hüceyrələrinin sayı, hərəkətlilik və keyfiyyəti artıraraq, dölləmə tutumunu yüksəldəcək müalicələrə keçirilir.

Sonsuzluq problemi olan kişilərin bir qisimi, əskikliyi müəyyən olunan hormonların yerinə qoyulması və ya uyğun hormonal quruluşu olan xəstələrdə dərmanlar ilə sperma ədədləri artırılaraq müalicə edilə bilər.

Sperma təhlilində xüsusi araşdırmalara baxmayaraq heç sperma hüceyrəsi olmayan xəstələr ətraflı tədqiqlər ilə qiymətləndirilərək testislərinə sperma istehsalı olub olmadığı və meni kanallarında tıxanıqlıq araşdırılır. Testislərinə sperma istehsalı olmaqla birlikdə, spermiyogram tədqiqlərində sperma hüceyrəsinə rast gəlinməyən kişilərin bir qisimi xüsusi Mikrocərrahiyyə və ya endoskopik üsullar tətbiq olunaraq normal cinsi əlaqə ilə uşaq sahibi olmaları təmin edilə bilər.

Varikosel və Mikrocərrahiyyə texniki ilə əməliyyatı:
Bütün kişilərin 15% qədərində və sonsuzluq problemi olanların 40% ında müəyyən olunan varikosel (testis damarlarında genişləmə, varisləşmə), sperma istehsalını pozan ən əhəmiyyətli faktorlardan biridir. Varikosel kişilərdə ən sıx qarşılaşdığımız və Mikrocərrahiyyə əməliyyat nəticəsində ən müvəffəqiyyətli nəticə aldığımız sonsuzluq səbəbidir. Dünya Sağlamlıq Təşkilatı (WHO) araşdırmalarında da olduğu kimi 3500 əməliyyata yaxınlaşan şəxsi təcrübə də Varikoselin sonsuzluq etdiyini və müvəffəqiyyətli müalicəsinin sonsuzluq müalicəsinə qatqısını elmi olaraq ortaya qoymuşdur. Varikosel, xayalarda istilik artımı və toplardamardaki istifadə qanın testis öncə axını sonrası mikro dövranı təsir sperma istehsalını pozar; sayı, hərəkətlilik, quruluş və kromozomal quruluşa təsirləri nəticəsində həm normal cinsi əlaqədə həm də tüp bəbək (ICSI) və peyvənd etmək kimi təlimatı artıma texnikalarında dölləmə gücünü azaldır, aşağı ehtimalını artırır. Varikosel təyin etdiyim xəstələrimə sonsuzluq problemi üçün əvvəlcə Mikrocərrahiyyə varikosel əməliyyatı təklif etməkdə, varikosel təyin etdiklərimə əvvəlcə dərman müalicəsi və ya tüp bəbək üsulları tətbiqinin doğru olduğunu qəbul edirəm. Fərqli ağırlıq dərəcələrində görülə bilən Varikoselin diaqnozu bu mövzuda təcrübəli bir həkim tərəfindən qoyulmalıdır.

Ağrı səbəbi də ola bilən varikosel ümumiyyətlə bir sağlamlıq problemi olmayıb yalnız uşaq sahibi olmaq istəyən kişilərdə müəyyən olunduğu təqdirdə əhəmiyyət daşıyır. Yetkinlik dövründə başlayan varikosel xayaların inkişafına mane ola bilər, sperma istehsalına olan mənfi təsirləri zaman içində gedərək artır. Ölkəmizdə kişilərin gənc yaşda evlənmələri sayəsində varikosel təsirini çox-çox hiss etmədən bir uşaq sahibi ola bildikləri, daha sonrakı illərdə isə təkrar uşaq istədiklərində illər içində artaraq davam edən varikosel təsiri səbəbi ilə ikinci uşaqlarının olmaması çox görülən bir vəziyyətdir.

Varikosel Mikrocərrahiyyə texniki istifadə müvəffəqiyyət ilə müalicə edilə bilən və ən sıx rast gəlinən kişi sonsuzluğu səbəbidir. Doğru diaqnoz qoyularaq Mikrocərrahiyyə üsulların müvəffəqiyyətli tətbiqi ilə müalicə edilən varikosel hadisələrində spermiyogram nəticələrində% 80-in üzərində statistik anlamda düzəlmə təmin edilir və bu xəstələrin çoxu başqa müalicə tələb etmədən uşaq sahibi ola bilər. Daha əvvəl varikosel əməliyyatı keçirmiş lakin müsbət nəticə ala bilməmiş olanların % 30-40 qədərində nüks  varikosel deyilən vəziyyət görülür. Həyata keçirilən əməliyyatın texniki səbəblər ilə qeyri-kafi qaldığı bu hadisələrdə Mikrocərrahiyyə düzəltmə əməliyyatı tətbiq olunaraq müsbət nəticə alınır.Mikroenjeksiya (tüp bəbək) tətbiqlərindən əvvəl varikosel müəyyən olunması halında Mikrocərrahiyyə texniki ilə əməliyyat edilərək sperma hüceyrələrinin döllənmə qabiliyyətini azaldan kromozomal quruluş üzərinə təsir ortadan qaldırıldığında hamiləlik nisbətlərinin artdığı müəyyən olunmuşdur.

Dr. Araz Bayramovla əlaqə: 050-234-55-60