(Prof.Dr.Oya Gökmen, Medistate Kavacık Hastanesi / İstanbul)
Balon körpə müalicəsində müvəffəqiyyət üçün, 'təcrübə' lazımdır!

Hamiləlik, kainatın möcüzələrindən birinə şahid olmaqdır. Başlanğıcından bitməsini qədər hər mərhələsində həyəcan, dözərək artır. Tamamilə sağlam bir cütün, bir aylıq dövrdə, iki və ya üç gün aralıqlarla nizamlı əlaqədə olması vəziyyətində, hamiləlik şansı yüzdə 20 ətrafında ibarətdir. Bu şərtlərdə bir cütün şansı, altı ayın sonunda yüzdə 60, bir ilin sonunda isə yüzdə 85 nisbətlərinə yaxınlaşır.

Medistate Kavacık Xəstəxanası, xəstə dostu dünyagörüşü ilə meydana gətirdiyi Artıma Sağlamlığı və Tüp Bebek Mərkəzində aktual texnologiyanın imkanlarının yanında, mövzusunda təcrübəli qrupuyla fərq yaratmağı hədəfləyir.

Genetik mövzusunda mərkəzin müvəffəqiyyət şansını artıracaq bütün yeni texnologiyanı istifadə hədəfləri arasında və bu məqsədlə mərkəzdə qadın doğum, urologiya, genetik doktoru, psixologiya, bəslənmə kimi multidisipliner bir sıra çalışması tətbiq olunur.

Müvəffəqiyyətli Bir Tüp Bebek Mərkəzinə Necə Olmalı?

Balon körpə müalicəsi əslində xəstə üçün gərək fiziki gərəksə psixoloji olaraq yorucu bir prosesi əhatə edir. Bu səbəblə müalicə müddətin tərəfindən xəstələrə şəfqət yönümlü yaxınlaşmaq lazımdır.

Müvəffəqiyyət meyarlarının ən əhəmiyyətli açarı isə çalışan qrupun mövzusunda təcrübəli olması və mərkəzin beynəlxalq standartlara uyğun işidir.

Müvəffəqiyyətli bir balon körpə mərkəzinin prioriteti yalnız hamiləlik yaratmaq deyil, evə körpə aparma nisbətinin yüksəlməsi üçün texnologiyanın ən son imkanlarından faydalana istifadə keçər.

Sonsuzluq Müalicəsində farklılıklarımız

Ekibimize kişi sonsuzluğu ilə əlaqədar urologiya uzmanımız və genetik doktorumuzu rəhbərliyində hormonal və genetik tədqiqlər edildikdən sonra səbəbə istiqamətli müalicə edilməkdədir.

Çağın ən inkişaf etmiş və ən çox istifadə edilən üsulu olan mikroenjeksiyon üçün hastalarımızdan təbii və cərrahi yolla əldə edilən öz spermaları istifadə edilməkdədir.

Bu baxımdan baxıldığında, balon körpə müalicəsi bir çox ixtisas budağı ilə birlikdə iş tələb edən multidisipliner bir müalicə üsulunu tələb edir.

Müalicəyə başlayan cütlərə, mütləq stress rəhbərliyi mövzusunda bu vəziyyəti ölçən testlər ilə təsbit edilib bununla başa çıxmanın xüsusi ruhi işləri içində meditasyon, yoga kimi müalicələr və akupunktur kimi alternativ tibb müalicələri ilə kömək olunur.

Sonsuzluğun araşdırılmasında İlk Adım Nə Olmalı?

Cütlüyü birlikdə gördükdən sonra, infertilite səbəbini təyin etmək üçün sadə və tez ilk ediləcək test kişinin sperma analizinin araşdırılmasıyla başlamışdır.

İndiki vaxtda bütün dünyada olduğu kimi ölkəmizdə də müxtəlif toksik təsirlərə məruz qalan kişilərin sperma parametrelerinin pozulduğu gerçəyi danılmaz bir nəticəsi ortaya çıxarmaqdadır. Sperma araşdırmalarım artıma sağlamlığı laboratoriyalarında təcrübəli kəslər edilməsi diaqnoz və müalicədə əhəmiyyət kəsb edir.

Qadın infertilitesinin tədqiqinə isə bir az daha uzun zaman hissəsi qarşımıza çıxır. Çünki anatomik strukturların təbii olduğunun təyin etməsinin edildiyi müayinə tapıntılarından sonra, yumurta ehtiyatı və bu yumurtaların kanallardan keçişini araşdırması məqsədiylə kanalların dərmanlı bir maddə ilə göstərilməsi kimi bəzi testlər edilməkdədir. İndiki vaxtda ofis histereskopi dediyimiz işıqlı bir alət ilə rəhm içinin ayrıca araşdırılması gərəyə bilər.

Nəticə olaraq baxdığımız zaman sonsuzluq səbəblərinin kişi və qadında yüzdə 50 nisbətində paylaşılmış olduğunu görməkdəyik.

Embriologiya Laboratoriyası

Balon körpə mərkəzinin mətbəxi embriologiya laboratuvarının. Bu hissədə çalışacaq embriyologların mövzusunda təcrübəli olması və aktual inkişafları təqib edə biləcək tutumda olması lazımdır. Ayrıca laboratoriyası texnoloji infrastrukturu, hava təmizliyi və gigiyena qaydaları beynəlxalq standartların gərəyi olan keyfiyyətə nəzarət sistemləri ilə aparılmalıdır.

Genetik Diaqnoz və Əhəmiyyəti

Ölkəmizdə qohum evliliklərinin yüzdəsinin çoxluğu, anomalili doğum və ya aşağı riskini artırmaqdadır. İşdə bu səbəblə, keçmişlərini belə problem yaşayan xəstələr və ya müvəffəqiyyətsiz balon körpə keçmişi olan xəstələrdə, preimplantasyon geni tanı (PGD) ilə təyin olunan laxtalanmış biyopsi ilə sağlam embrion seçimi edilməkdə və uğurlu nəticələrə imza atılmaqdadır.

Medistate olaraq biz bu gün texnologiyanın imkanları içində, bu kimi xəstə qruplarına daha sağlam embrionları, daha sağlam hamiləliklər meydana gələ bilməsi üçün köməkçi olmağı planlaşdırırıq.

Bunun yanında bəzi xərçəng növlərinin müalicəsində qardaşdan müalicə məqsədiylə faydalanmaq lazımdırsa HLA toxuma uyğun bir körpə dünyaya gətirərək, müalicə mümkündür.

Medistate Tüp Bebek Mərkəzinin hədəfi də məhz hələ də çox az mərkəzdə edilə bilən bu texnologiyaların uygulanabildiği bir mərkəz ola bilməkdir.

Medistate Tüp Bebek Mərkəzini ön plana çıxaran xüsusiyyətləri nələrdi?

Medistate Tüp Bebek Mərkəzində əhəmiyyətli investisiyalar edilmiş olub halende edilməyə davam etməkdədir. Bu məqsədlə genetik Daramaları da içində olduğu texnologiyaların istifadə edilməsini təmin edən geniş əhatəli bir sistemin qurulmasını planlamaktayız.

Məqsədimiz, balon körpə müalicəsi sonrasında sağlam hamiləliklərin meydana gəlməsi üçün dünyada tətbiq olunan ən yeni genetik testlərin istifadə edilməsi ilə xəstələrə xoşbəxt və sağlam bir nəticə verməkdir.

Medistate olaraq bu gün texnologiyanın bütün imkanları içində, bütün xəstə qruplarına daha sağlam embrionları, daha sağlam hamiləliklər meydana gələ bilməsi üçün köməkçi olmağı planlaşdırırıq.

Müalicəyə başlayan cütlərə, mütləq stress rəhbərliyi mövzusunda bu vəziyyəti ölçən testlər ilə təsbit edilib, bununla başa çıxmanın xüsusi ruhi işləri içində meditasyon, yoga kimi müalicələr və akupunktur kimi alternativ tibb müalicələri ilə kömək olunur.

Sonsuzluğun səbəbləri haqqında məlumat verə bilərsinizmi?

Cütün bir il boyunca heç bir qorunma üsulu istifadə etmədən əlaqədə olduqları halda hamiləlik meydana gəlməməsi vəziyyətində sonsuzluqdan (infertilite) söz edilir.

Dünya Sağlamlıq Təşkilatı rəqəmlərinə görə, bir ilin sonunda hamilə qalmağı planlamış ancaq hamilə qala bilməmiş cüt nisbəti yüzdə 15dir. İşdə bu səbəblə indiki vaxtda sonsuzluq şübhəsi ilə gələn xəstələrin bir cüt olaraq qiymətləndirilməsi lazımdır.

Ümumiyyətlə sonsuzluq səbəblərini belə sıralaya bilərik:

1. Kişidə sperma anomaliyaları

2. Qadın yaşının 35-i üzərində olması

3. Qadında yumurtlama nizamsızlığı

4. Aşağı over ehtiyatı

5. Qadında hər iki balonun funksiya itkisi və ya tıkanıklığı

6. Qadında endometriozis, infeksiya, myom, polip kimi bəzi qadın xəstəliklərinin varlığı

7. Artıma orqanları ətrafında keçirilmiş ya da hələ də olan bəzi xəstəliklər

Kimi zaman bu səbəblərdən yalnız biri məsul ola biləcəyi kimi bəzən də bir neçə səbəb birlikdə tapıla bilməkdədir.

Bunun xaricində kişidə və qadında heç bir səbəb olmadığı halda hamiləlik görülməməsi açıqlana sonsuzluq olaraq tanıdılır və bu qrup, cütlərin yüzdə 10unu meydana gətirməkdədir.

Nəticə olaraq, sonsuzluğun səbəbi təsbit edildikdən sonra müalicə şəkli və tətbiq protokollarına qərar vermək, cütlükləri iqtisadi və müvəffəqiyyətli bir zaman hissəsi içində müvəffəqiyyətli nəticəyə aparacaq.

Yeni genetik inkişaflar balon körpə tətbiqlərində fərq yaradır

Genetik tətbiqlər, balon körpə xəstələri üçün xüsusilə üst-üstə müvəffəqiyyətsiz balon körpə sınaqları yaşayan yoldaşlar üçün, üst-üstə aşağılara olan ya da genetik xəstəlikli körpə əhvalatları olan yoldaşlar üçün tək həll ola bilməkdədir. Unutmamaq lazımdır ki, bütün bu problemlər yalnız şans ilə meydana gəlmir. Mütləq bir səbəbdən qaynaqlanır və ancaq bu səbəbə istiqamətli tədbirlər alınaraq öhdəsindən gəlmək mümkün olur. Genetik testlər, bu səbəbləri araşdıraraq, ortaya qoymağı hədəfləyir.

Müvəffəqiyyətsiz balon körpə sınaqları olan ya da təkrarlayan hamiləlik itkisi yaşayan yoldaşların probleminin balanslı kromozomal taşıyıcılıklar və hətta polimorfizmlerin ola biləcəyinə diqqət çəkirik. Yoldaşlarda ediləcək bir xromosom analizi testinin, bəzən bütün sualların cavabı olabilirç Bax, bu məqsədlə yoldaşlarda balanslı kromozomal daşıyıcılıq müəyyən olunması, hətta polimorfizm deyilən zərərsiz varyasyonları müəyyən olunması bu yoldaşların yeni sınaqlarında hamiləlik və sağlam körpə şansını əldə etmələrinin qapısını aça bilməkdədir.

Embrionlardan genetik darama balon körpə müvəffəqiyyətini necə artırmaqdadır?

Mübahisəli olan bu mövzuda son illərdə mikro array üsulunun istifadə hadisələrdə FISH üsuluna görə hamiləlik nisbətlərinin artdığı və hamiləliklərin aşağıla nəticələnmək riskinin azaldığı ortaya qoyula bilər.

Mikro array üsulu ilə embrionun daranması nədir?

Mikro array texnologiyası embrionun genetik maddi çox detallı olaraq analiz edilməsini təmin etməkdədir. FISH texnologiyası ilə yalnız bir neçə xromosom analiz edilebilmekteyken mikro array texnologiyasında embrionun bütün xromosomları hətta bütün DNT-si olduqca yüksək çözünürlükle idarədən geçirilebilmektedir və bu texnologiya embrionun genetik materialından təxminən 6000 nöqtədən nəzarət edə bilməsini təmin etməkdədir.

Qohum evliliklərində genetik xəstəlik riski önlənə bilərmi?

Bu cüt embrionların genetik olaraq silkələmək (PGD) balon körpə üsulu ilə sağlam körpə sahibi olunabilmektedir.

Heterozigot darama testi nədir?

Bu test, hamiləlik planlaşdıran yoldaşlarda çekinik (resesif) genlər ilə köçürülən genetik xəstəlikləri daşıyıb daşımadıqlarını ortaya qoyan darama testi. Testin təməli, çekinik olaraq kalıtılan və bu sayədə daşıyıcı yəni heterozigot fərdlərdə gizli və səssiz olaraq olan xəstəliklərə aid genlərin toplu halda analiz edilməsinə əsaslanır.

Sümük iliyi nəqli lazım olan uşaqlar üçün toxuma uyğun qardaş bu texnologiya sayəsində mümkün müdir?

İndiki vaxtda sümük iliyi nəqlindən başqa bir müalicə imkanının olmadığı xəstəliklərdən (lösemilerde, qan xəstəlikləri və bəzi immunitet sistemi xəstəlikləri kimi) əziyyət körpələr və uşaqlar üçün toxuma uyğun verici (donor) tapılması çox böyük bir problem olub bu xəstələr üçün ən səmərəli və etibarlı yol özü ilə eyni toxuma genlərini (HLA allellerini) almış qardaş sahibi olmaqdan keçir .. Bu əməliyyat da yenə PGD üsulu ilə embrionların seçildiyi balon körpə tətbiqi sayəsində mümkün ola bilməkdədir.