Baş gicəlləndirici sürətlə inkişaf edən texnologiya sayəsində inkişaf edən  müalicə metodları hər zaman bərabərində etik mübahisələri də gətirmişdir. Bu sadəcə dövrümüzdə meydana gələn bir şey deyildir, hər dövrdə və zamanda da olmuşdur. Bu yazımızda da süni mayalanma metoduna etik cəhətdən yanaşmağa çalışacağıq. Elm və texnologiyanın inkişafı ilə birlikdə əvvəllərdə fallop  mayalanma  tıxanığlığı, zəif sperma sayı, yumurtalıq sayının azlığı və yaxud analığa namizədin yaşlı olması kimi səbəblərlə uşaq sahibi olmayan cütlüklərdə də böyük ümid yarandı. Artıq bu cütlüklər də  tibb sahəsindəki inkişafların sayəsində süni mayalanam ilə ana-ata ola bilirlər. Tibbi yardım olmadan inkişaf edən hamiləlikdəki hekayə belədir: Cinsi əlaqə zamanı spermaların yardımı ilə döllənmək üzrə yumurtanın yumurtalıqları fallop mayalanamsı ilə dolanır.  Daha sonra  döllənmiş yumurta rəhmə daxil olur və rəhm divarına  qədər hüceyrə parçalanması baş verir. Yalnız fallop mayalanmasının  hərəkətsiz olduğu hallarda yumurtalar yumurtalıqlardan  ana bətninə daxil ola bilməz və buna görə də hamiləlik baş verə bilməz.

İngiltərədə Dr. Patrik Steptoe və dr. Robert Edvard tərəfindən tətbiq edilən  süni mayalanma metodu  yumurtaları ananın yumurtalıqlarından alaraq atanın spermasına birləşdirmək yolu ilə laboratoriya şəraitində dölləndirməni həyata keçirir. Laboratoriya şəraitində dölləndirilən bu yumurtalar 3-5 gün sonra ananın bətninə daxil edilir və doğuşa qədər orda qalır.

1978-ci ildə ilk uğura imza atan süni mayalanma təcrübəsi həyata keçirildi. 25 iyul 1978-ci ildə doğulan  Luis Braun, sonsuzluqdan əziyyət çəkən bir çox ailə üçün süni mayalanmaya inamı yaratmasına baxmayaraq eyni zamanda bəzi  insanların narahatlığına da səbəb oldu. Bu narahatlıqlardan ən əsası yumurtanın hüceyrələri çoxalana qədər  bətnin xaricində saxlanılaraq daha sonra  təkrar  bətnə daxil edilməklə  və  bu müddət ərzində  uşağa təsir edən sağlamlıq problemlərinin bilinməməsidir. Həmçinin  aparılan tədqiqatlar nəticəsində süni mayalanma metodu ilə doğulan uşaqların doğuşdan sonra meydana gələn  qüsurları və  aşağı çəkidə olması  kimi problemlərin həyatı üçün  riskli olduğunun göstəricisidir.

Bu məslə ilə bağlı digər narahatlıq isə  bu müddət ərzində  bəzi yumurtalıqların  laboratoriyada saxlanılamsı  və daha sonra tullanılması ilə bağlıdır. Yəni tədqiqatçılar potensial insanları öldürülərmi? Burdakı məhdudiyyət nədir? Bunu qarşısını necə ala bilərik?

Lakin digər tərəfdən yanaşdıqda  hər yumurtanı potensial insan olaraq görmək düzgün deyil,  onsuzda hər yumurta döllənib insana çevrilsə suni mayalanma müalicəsinə ehtiyac olmayacaq. Etik baxımdan yanaşdıqda o zaman  hər qorunma metodu daxilində eyni şeyi demək mümkün deyilmi? Potensial insana çevriləcək spermaları zibilliyə atırıq və buda buna bənzəyir.

Uşağa sahib olmaq üçün  yumurta və spermanı almaq və yaxud ana bətni üçün icarəyə götürmək kimi reklam fürsətləri də vardır. Yumurtanın sahibi olan qadının mütləq eyni qadın olması vacib olmayan embrionun bir anaya köçürülməsi prosesi embrionu daşıyıcı bətnə yerləşdirmək kimi bilinir.

Bu proses texnoloji inkişaf sayəsində sonsuzluq  problemləri yaşayan qadınları da daxil olmaqla  bir çox cütlüyün uşaq sahibi olmaq şansını artırır.

Süni mayalanma həqiqətən saxta sonsuzluq kimi səbəblərə görə  uşaq sahibi ola bilməyən bir çox cütlüyə ümid vermək məsələsində və uşağın olamasında bir çox şeyi dəyişdirir. Hətta süni mayalanma metodu ilə bir çox yaşı keçən  qadın da ana ola bilmişdir. Düşünün , 40 yaşındasınız və illərdir uşağa sahib ola bilmədiniz və  bir gün bu şansı əldə etdiniz. Həyatımızda bir çox  müalicə yolu ilə mədəni və etik cəhətdən süni mayalanma metodu tənqid edilir və həmişə də tənqid edilmişdir, lakin  fərqli yanaşmalardan  baxdığınız zaman bir çox  müalicələr səhvən aparıla bilər, məsələn  hal-hazırda da müzakirə edilən uşaq salma kim məsələlər buna ən bariz nümunədir. Lakin  səbəb-nəticəyə baxdıqda  süni mayalanma metodu sizin ana-ata olmağınızın da sizə ən böyük dəstəkdir.