Hadiselerin istiqameti özümden asılı olmayaraq başqa semte yol almışdı . 70 - 80 illik belke de esirlik bir bir ailenin taleyinde yenilikler yazmaq isteyirdim . Men qelemimi qırmızıya boyayıb bu zavallı ailenin üzvülerinin xoşbext geleceyini cizmek isteyirdim ama talenin yazısından esla çıxa bilmeyeceyimi de derk edirdim ... yeni nesillerin sayı artdıqca tesadüfler de alın yazısı kimi onların taleyinde yer alırdı ...

Beşir elden ayaqdan bir kenarda masanın bir künçüne çekilib oturmuşdu. Sacı beyazlaşıb , beli büşülmüş , gözü, qulağı coxdan zeyiflemişdi . Kend camaatı yalqız ve kimsesiz qocanı yaşına ve dünyagormüşüne göre el ağsaqqalı kimi sayıb ona hemişe meclislerinin başında yer ayırardılar .Beşirin bu yaşında kimeseye xeyri yox idisede ziyanı da yox idi . Hecce gedib ömrünün ahıl yaşında hacı olmuşdu .
Bayaqdan diqqeti bu qocanın üzerinde olan Araz bayaqdan qocanın içini bir qurd gemirdiyini yaxşı görürdü . Bu yaşlı qoca kimdirse içinde bir derd daşıdığını hişş edirdi . Her kes oglundan evladından danışır , meclisde onun emsallarına " qağa , dede, baba " deyen vardı . Ama bu kişiye sadece o üzü çapıq kişi dayı deyirdi . Ona ata , baba deyen yox idi . Demek ki , bu kişi sonsuz - soysuz idi ?
Ara berelikde fürsete salıb cavanlardan bu qoca ve üzü çapıq kişi haqqında maraqlandı . Maraqlı idi . Meclisde olanlar irandaki soy - köklerinden , hevesle danışar , orda qalan nesil toremelerinin , yeddi arxa dönenlerinin uşaqları haqqında maraqlanıb soraq edırdi . Lakin bu iki nefer sanki heç oralı deyildi . Orda heç kimsesini qoyub gelmemişdiler .
Ara sakitleşib , el ayaq çekilen kimi ,Araz özünü üzü çapıq kişinin yanına vurdu .
- Qaga , burdan otele çox var ?
- Otele gedesen ?
- He , başqa harda qalacam ki ?
- Heç vaxt ev sahibi razı olmaz ki, qonaqları otelde qalsın .
- Hmm... indi neyleyek . Bura cox tünlükdür , uşaqlığımdan öyreşmişem sakitçiliye , hem allah razı olsun men bele deb- debeye alışqın deyilem , evde qız - gelin ... narahat olmasınlar . İndi onlara da desem gedirem otele ayıb olacaqlar .
- Otele niye , dayımın evi boşdur . Men de dayımnan qalıram . Qoja kişidi tek qalmasın . Ev bir az dağınıq, düzensizdir, əşii, olsun yene yola vermek olar . Qız qadın olmayan subay evi neter olar ee ?
- He vallah , yaman yaxşı olar. Ama burdan getmek ayıb olmasın ?
- Yox əşii... Ne ayıbı ? Gel beri !

Meleyke ve Bahar arasında çox möhkem bir dostluq münasibeti yaranmışdı . Bahar inistititun yataqxanasında qalırdı , amma dersden sonra günü onunla keçirdi . Aralarında böyük yaş ferqi olsa da çox gözel anlaşırdılar . Meleyke şeher merkezinde üç otaqlı bir evde kirayye qalırdı . Ev növbesie durmuşdu . Növbesi coxdan catmışdı . Ama nedense tikinti sovetlerden yeni ayrılmış ölkedeki veziyyetle elaqeder lengiyirdi . Müellimler üçün nezerde tutulmuş bina yarımçıq qalmışdı .
Şeher herbi komisarı evli - eşikli bir adam olsa da Meleykeyle sevgili idi . Nece tanış olmuşdular , Meleyke bu izdivacı nece qebul etmişdi Bahar onu bilmirdi . Bildiyi bir şey vardı . Meleyke özünü onsuz tesevvür ede bilmir , Eliyar da onu sevirdi . Bir birlerine hec gözlemedik halda aşiq olan bu cütlüyü bir birinden ayıran Eliyarın üç uşağı idi . Uşarlarının atasız , qelbi qırıq böyümesini istemeyen Eliyar böyüklerin onunla evlendirdiyi uzaq qohumlarının qızından ayrılmasını istemirdi . Meleyke de onu nece var qebul etmişdi . 4 il idi görüşürdüler . Bu dörd ilde Meleykenin temennasız sevgisi xanım xatın xüsusiyyeti , mülayim , mehriban eyni zamanda sert ve qürurlu xasiyyeti onu özüne bağlamışdı . Meleyke kişi kimi qadın idi . Xanımlığı yerinde kişiliyi de xanımlığını tamamlayırdı .
Danışdıqca , Meleykeni yaxından tanıdıqca Bahar Meleykenin Eliyar üçün günü günden eridiyinin ferqındeydi . Bir gün onunla görüşmeyende , onu görmeyende qızın ne qeder ezab cekdiyinin şahidi olurdu . Baharın Meleykede tek beyenmediyi qüsur eliyarla bele bir mehebbet yaşaması idi . Üzüne deyib ona ağıl vermek istemirdi , amma onun haqqında düşünende üreyinde onu danlayırdı .
- Neyine lazım , evli başlı adamdır ? Oğlanmı tapılmadı sene ? Gül kimi qızsan , niye özünü bedbext edirsen ? Sev , cavan , subay bir oğlanı , ere get , ev eşik yiyesi ol daa... sene lazımdır camaatın erini ...
Meleykenin indiki qaldığı evi de Eliyar tutmuşdu ona. Evveller Meleyke müellimler evinde qalırmış . Sonralar ev tutaraq müellimler evinden ayrılıb öz evine köçmüşdü . Ev sahibi tek yaşayan genc qadının evinde yad kişiyle görüşmesini eşidib Meleykeni evinden cıxarmışdı . Bir neçe bele ev deyişdikden sonra Eliyar ona bu evi tutdu . Şeherde Meleyke müellime haqqında dedi qodu gezirdi :
- Meleyke müellimeni komisar Eliyar Eliyev saxlayır ...
Bu xeber şehere bomba kimi düşmüşdü . Mektebde valideyinler bu terbiyyesiz ve exlaqsız müelimenin onun uşaqlarına ders demesini istemirdiler . Ona töhmet verilib, hetta mektebden qovulmasını da teleb edenler vardı . Mektebde ve şeherde gezen dedi qodu Eliyarın heyat yoldaşı Gülnaza da catmışdı . Gülnaz üç uşağını ve bacılarını da götürüb Meleykenin evini basmışdılar. Bundan xeber tutan Eliyar arvadına ceza vererek ne az ne çox düz iki ay gelib Meleykenin evine yerleşmişdi . Arvadını boşamaqla hedeleyırdi . Ele bu geliş Meleykenin de işine yaramışdı . Bu hadiseden sonra her kes Meleykeni Eliyarın ikinci arvadı kimi qebul edirdi . Artıq her yere Eliyarla rahat serbest gedib gele bilirdi . Zamanla bu münasibeti qebul eden şeher camaatı artıq Meleykenin adını komisarın arvadı deye hallandıraraq ona hörmet edirdiler . Hele eşidende ki , Meleyke esilli nesilli kecmiş , müharibe veteranı ve raispalkom İsmayıl ve Mikayıl Elesgerovların ailesindendir , bununla da xırp dedi-qodu , söz söhbet kesdise de Xınsı xınsı dedi - qodu yene de davam edirdi ... Dayılarının ve komisarın hesabına yolunda yaşıl işıqlar yandı .
P. S.
He bu aralar Baharın dediyine göre Mikayıl kişi dünyasını deyişmişdi . İSmayıl pensyaya cıxmış , o vaxtki hadiselerden sonra olyayla barışsa da olya Azerbaycana gelmemişdi . İsmayıl olyada qızından el çekmeyerek onu tez - tez Azerbaycana getirer qohum eqrabaya qaynadıb qarışdırardı . Ulduzun o biri uşaqlarında heç bir xeber yox idi. Ulduz ise o vaxtdan Balaqardaşla Heşterxanda qalırdı .

Bahar dersden sonra Meleykeyle görüşer , beraber kitabxanalara geder , parklara , univermaqlarda gezerdiler . Meleyke İş yoldaşlarının ad günlerine ve ya toylarına Baharı da özüyle aparardı . İkisi de bu şeherde qerib kimsesiz idi . Bir birilerine qanları qaynayırdı . Mahmud ile Sevil Bahara Meleykeyle yaxınlıq etmeyi qadağa qoysa da Bahar Meleykeden ayrıla bilmediyini hiss edirdi . Bu qadını ona bağlayan gizli bir bağ olduğunu hiss edirdi . Meleyke de Bahara bir balaca bacı kimi bağlanmışdı . İnstitutda onu tanıdığı müellimlere tapşırmışdı . Özünden alılı olmayaraq onun qoruyucu meleyi olmuşdu . Bezen Baharın sadelöhvlüyüne hirsleber , onu balaca bacısı kimi qarşısına qoyub danlayıb tenbeh eder , bezen de Baharın şıltaqlıqlarına uğunub gederdi . Bİr - birlerinden xebersiz bacılar bir - birlerine qırılmaz bir tellerle bağlanmışdılar .
Mahmud müellimle Sevil xanım Baharı heç zaman ehtiyac içinde qoymazdı. Her ay ona pul-para , teze geyecekler yollayırdılar . Arada bir gelerken Sevil xanım öz elleri ile bişirdiyi yemeklerden , mürebbelerden , tutmalardan Bahara pay tutub getirer , otaq yoldaşları ile birlikde onlara gözel bir süfre açardı . Çoxdandır ev yemeyi görmeyen telebe qızlar üçün hemin gün bayram olardı .
Sonuncu gelişinde Sevil xanımın eşitdikleri onu her şeyden nigaran qoymuşdu . Mahmud müellimin qızını tapşırdığı müellimelerden biri Baharın pozğun heyat terzi süren Meleyke müelimmle refiqelik etdiyini dedi . Baharı qarşısına qoyub onu göz yaşları ile öyüd nesihet eden Sevil ona yalvarırdı .
- Qızım , ata sözü var deyir " dostunu mene göster , sene kim olduğunu men deyim " axı bu boyda şeherde , bu boyda institutda özüne , ailene uygun bir qız tapmadınmı bacılıq elemeye ? Axı ne yaşı yaşına uyğundur , ne de özü özümüze ...
Bahar da öz növbesinde anasının sulu gözlerinden öpüb onu arxayın salırdı .
- Narahat olma ana , Meleyke yaxşı qadındır , sen de onu görsen seveceksen . Sen allah onun bunun sözüne uyma .
- Axı neyi yaxşıdır ? Üç uşağın dedesiyle oynaşıb , oturub duran exlaqsız nece yaxşı ola biler ki ?
- Eyy ana , sen de bele düşünme nolar .

Bir gün şeher kino teatrına yeni türk kinosu gelmişdi . İlk defe idi ki , şehere türk kinosu gedirdi . Hemişe getdikkeri klubda hind filimleri verirdiler . Gözleri hind filimlerinden yorulmuşdu . Klubda İbrahim Tatlısesin " Allah - Allah" filimini eşiden her kes axışıb kluba gedirdi .
Evvelceden hemişeki kimi Meleykeyle xeberleşib klubun yanındakı dondurmaçının yanında görüşecekdiler . Dondurma ve serin sular satılan bufetnin tanındakı ağacın altına keçib elinde tutduğu kitabı vereqledi . İki cavan oğlan yaxınlıqda dayanıb simiçka çırtlayır qabığını Bahara doğru atırdılar . Onların bele terbiyyesiz hereketlerinden qıcıq olan qız yerini deyişdi . Oğlanlar bir sözle Baharı qıcıq etmeyi qarşılarına meqsed qoymuşdular sanki . Gah qıza söz atır , gah da Meleykeyle bağlı atmacalar atırdılar . Bahar bütün bele xoşagelmez hadiselerin hardan qaynaqlandığını yaxşı bilirdi . Anasının çekdiyi mesel qulaqlarında cingildeyirdi . Nehayyet , budur Meleyke Eliyarın qara " QAZ- 24" - den düşüb ona teref geldi . Oğlanlar biraz aralıda özlerini meşgul kimi gösterdi .
Meleyke Bahara yaxınlaşıb öpüşüb görüşdüler . Baharın üz gözünün halından rahatsız olduğunu görüb , ne baş verdiyini soruşsa da Bahar heç bir şey demedi . Beraber kluba girdiler .
Kino başladı . Maraqlı kino idi . İki bacılardan birinin şıltaq ve erköyün , o biri şikest bacının saf ve mesum sevgisinden gedirdi . İki bacını sevgisi qarşısında aciz qalan oglanın cıxılmaz veziyyeti filimde böyük heyecan yaratmışdı .
Filimin maraqlı yerinde , Bahar eteyinin yuxarı qalxdığı ve dızlerında el gezdiyini hiss etdi . Yanında oturana baxdı . Bayaq bayırdakı oğlanlardan biri idi . Ses küy yaratmaq istemedi , Ama oglanın eline vurub elini üstünden atdı . Oğlan heç rahat durmurdu . Veziyyetden narahat olan Bahar Meleykenin qulağına eyilib tuvalete gedeceyini dedi .
Klubun dehlizi boş idi . Özünü telesik tuvalete salıb qapını bağladı . Çox esebleşmişdi . Ama bele içtimai yerde ses küy sala bilmezdi . Bu manyakları başından sakitçe etmeli idi . Suyu açıb ellerini yudu . Qapını durseyiyle açıb bayra cıxdı . Uşaqlıqdan bir adeti vardı ellerin yuduqdan sonra elini qapının tutacağına vurmazdı . Bu defe de bele etdi . Bayra cıxanda arakesmede bayaqkı oğlanlarla qarşılaşdı .
- Vaayyy, vaayyy guya temiz qızdır daa...elin kirletmek istemir ama ... kirlidir . Özün temiz gösterir dayna .
- Redd olun başımdan !
- Ne deyir ə, bu ?
- Deyirem cehennem olun !
Oğlanlardan biri qızın qolundan tutub özüne teref cekdi , o biri arxasına keçib onu qucaqladı , elini qızın köyneyinin düymelerinden salıb döşlerini sıxaraq boynundan boğazından öpmeye başladı .Qız özünü onlardan qorumağa calışır, onlarla süpürleşirdi , sesini çıxarmağa qorxırdu ki , camaatın içinde biabır olacaqdı . Qarşısındakı oğlan Baharın bileyin burub qızın elini merhem yerine sürtür , qızın qulağına pıçıldayıb onu eve devet edir, ona exlaqsuz teklifler edirdi. Qız onun üzüne tüpürüb etiraz edince oğlan onun üzünü sıxıb dodaqların gemirirdi .
Koridorda hardasa qapı açıldı . Arxadan onu qucaqlayan oğlan qızı buraxıb tuvaletin arakesmesinden koridora çıxdı . Salondan cixan iki sevgilini görüb arakesmenin qapısın dayandı . Dostuna işare edib arxayın olmasını him eledi .
- Burax , Eclaf , şerefsiz burax ! - Bahar dişlerin qızcayıb oğlanı var güçüyle özünden qoparmağa çalışırdı . Oğlan ise pis niyyetinden el çekmek istemeyib qızı oğlanlar tuvaletine teref cekirdi . Birden fit sesi oğlanı durdurdu . Qızı buraxıb ellerini bir birine surtub guya elin yumuş kimi göstererek bayıra çıxdı . Arakesmede Meleykeyle qarşılaşdı . Meleyke ters bir nezerle oğlanlara baxaraq onlara yol verdi . Dönüb içeri kecerken Baharı kişiler tuvaletinin qarşısında saçı başı perişan halda yere çöküb oturan gördü . Qızı sanki don vurmuşdu . Key key bir nöqteye baxırdısa da gözlerindeki yaş ixtiyarsız qızarıb pörtmüş yanaqlarından yol almışdı .
- Bahar ? Neyledi sene o alçaqlar sene , Bahar ? Cavab ver Bahar ! - Baharın yanına qaçıb onu silkeledi , yerden qaldırmağa çalışdı . Güçü catmayınca qızı buraxıb , dehlize oğlanların arxasıyca qaçdı . Onlar coxdan getmişdiler . Ne edeceyini bilmedi dehlizde ora bura qaçdı . Kömeye adam cağırdı . Kalidorun o başında oyuncaqsatan kişi sese teref boylandı .
- Kömek edin , xahiş edirem , kömek edin .
Tuvalete teref qaçıb Bahara sarılanda sanki böyük bir bendin gözü açıldı , içindeki övke - hirs bendü - bereni uçurub dağıtdı . Bayaqdan sesi çıxmayan Bahar bağıra , bağıra hönkürüb ağlayırdı .
- Keçdi ömrüm , kecdi canını yeyim . Qorxma seni bu güne salanların cezasını vereceyik . Keçdi - deyib Meleyke qızı qucaqlayıb saçlarını tumarlayır , üzünden öpürdü .
Kino - teatırın işçileri başlarına toplanmışdı .
- Milis çağırın xahiş edirem .
- Axı nolub ?
- İki xuliqan vardı , qızı burda sıxışdırmışdı .
Milis ve tecili yardım gelende Baharın halı doğurdan da pis olmuşdu . İlk müdahileden sonra qızı klubun boş otaqların birine aparıb ne baş verdiyini soruşduqda , ne illah etdiler Bahar ağzını açmadı ki , açmadı .
- Men tanıyıram o alçaqları . Bİri komisar Eliyar Eliyevin qardaşı , o birisi de qayınıdı .
- Müellime , belke sehv edirsiz , onları bütün şeher tanıyır ...
- Şikayyet edeceyik , Men de qeşey tanıyıram onları - Meleyke onların sözünü kesdi .
- Gedek o zaman şöbeye !
Meleyke Baharın qoluna girib qaldırdı ,
- Hec bir yere gedib heç kimden şikayyet etmiyecem !
- Niye?
Bahar bu balaca şeherde milis qapısı açıb dile dişe düşeceyinden qorxurdu . Onsuz da gözden uzaqda tehsil almasına narazılıq eden ata - anası bu hadıseni eşitseydi ...hele bunlar cehennem camaat bele bir şey eşitseydi , onun da adı Meleyke kimi cıxacaqdı .
Kino hele bitmemişdi . Ne qeder sakitlikdir cıxıb burdan getmeli idi . Qolunu Meleykenin elinden çekib bayıra cıxdı . Üzüne vuran payız mehini içine çekib , etrafa göz gezdirdi . Gözleri ile hemin oğlanları axtarmağa başladı. Yanındak milisin sesi onu diksindirdi .
- Yoldaş , bizimle şöbeye gelmelisiniz !
- Menim heç bir şikayyetim yoxdur .
- Şikayyetiniz olmasada , ifadenizi vermelisiniz , içtimai yerde asayiş pozulub .
- Men pozmuşam ?
- Men demirem siz pozmusuz . Siz ifadenizi vereceksiz ,biz araşdıracağıq .
Şöbeden çıxıb yolun o biri terefine kecende sekinin kenarında Meleykeyle Eliyarın maşınının içinde el- qolla danışdığını gördü . Özünü görmemezliye qoyub dayanacağın yan terefine keçib gizlendi . Bu saat heç kimi görmek , heç kimle danışmaq istemirdi . Nahaq gizlenirdi . MEleykeyle Eliyar onu şöbeden cıxanda görmüşdü . Eliyar maşını sürüb düz onun qarşısında dayandı . Meleykenin uzun israrından sonra maşına oturub yola düşdüler ...

İki mertebeli , şüşenbendli eve girende ele bil doğma yaxın bir adamının evine girdi . Nece gündür qonaq qaldığı evlerde heç cür rahat ola bilmirdi . Sıxılırdı . Ona ayrılmış otağa biri girib cıxanda bele narahat olub qalxır , oturur yata da bilmirdi .
Burdakı sakit ab hava ruhuna bir dinçlik verirdi . Geniş işıqlı şüşebendin qarşısına keçib siqaretini yandırdı . Yükseklikde olan evin geniş penceresinden kendin menzeresi ovucun içi kimi görünürdü . Aşağıdakı evler eynen Tebrizdeki mehelleleri xatırladırdı . Alcaq , yastı evler , qapılardakı zınqrovlar , bezi yerlerdeki alcaq cay daşlarından tikilmiş hasarlar , bezi yerlerdeki , çırpıl ve kollardan hörülmüş hasarlar eyni ile Tebriz küçelerindeki idi . Neçe gün idi burda idi ama bu neçe günde bu menzerenin ferqinde olmamışdı .
- Dayımın evinde olanda ele bilirem Tebrizdeyem - İbrahim uzaqlara dalmış Arazı geri qaytardı .
- He , eynen nenemgilin mehellesine oxşayır . Men balaca olanda Esmer nenem meni köhne evlerine aparmışdı . Ora indi uçub dağılıb xarabalığa dönüb . Mene hemişe oranın nağılını danışırdı . Sonralar böyüdükce başa düşdüm ki , o ev nenemin üreyinin sarı simidir . Sarı sim caldıqca , xatıreler diline gelib onları mene nağıl kimi danışırmış .
Esmer adı İbrahimi silkeledi sanki , Arazın gözlerinin içine baxıb onun gözlerinin derinliyinde onun xatırladığı Esmeri görmek , tanımaq istedi ele bil .
- Ehhh, ne günlerimiz vardı orda , xoşbextliyimiz qeder bedbexliyimiz , sevgimiz qeder de nifretimiz vardı orda ...
- Heqqi heç ne siz , ne de dayınız bir şey danışmadız ki , nece olub ki , gelib düşmüsüz bura ?
- Gelmez olsaydıq ...- sese teref döndü . Evin ortasına qoyulmuş mazut peçini odlayan Besir pecin nöyütünü azaldıb çayniki üstüne qoydu .
- Niye ki , peşimansız? Şükür şeraitinize baxıram yaxşıdır . İlin günün bu çağında yağ yandırıb ev qızdırırsız . Tebrizde hele de çetindir .
- Olsun , yanında bir ezizin , çırağını, ocağını yandıran yoxdursa neye yarar, lap isteyir dünya sene cennet olsun . Özünü cehennemde görersen .
- He , eledir . Ele ikinizsiz burda ? Aile uşaq yoxdurmu ? - Araz ikisinin de üzüne baxdı . Dayı - bacıoğlu bir birine baxıb ikisi de köksünü ötürdü . Stulu çekib üçü de masanın başına toplandılar . İbrahim masanın üstündeki albomı götürüb açdı.
- Rehmetlik emimdir . Emi qardaşoğlu olmamışıq , qardaş olmuşuq . Aramızda da böyük yaş olmayıb , uşaqlığımız gencliyimiz bir keçib , acımız şirinimiz bir olub . Çox mehriban aile olmuşuq . Yazıq nenem...
İbrahim dalıb getdi qara yanları qırışmış gözlerinin arxasında xatıreler oynaşırdı . Beraber kecirdiyi günler , mecaralar dodaqlarından dürr olub tökülürdü .
- Hele anam ... qoy görüm burda şekili olmalıydı .Tapsam gösterecem sene anamı . Dedemle sevdalı idiler , hamı onlara zemanenin Leyli mecnunu deyirdiler ...
Beşir öskürüb boğazını arıtdı . Sanki İbrahime keçmişden geri dönmeyi işaret edirdi . İbrahim dayısının işaretin başa düşüb söhbeti jesnek istedi .
- Neyse keçmişe qayıtmayaq . Allah şeytana nehlet etsin .
- Yox, yox sen allah menden cekinmeyin . Danışın , rahat olun . Hem bilirsiniz . Men mediya ve qezet işçisiyem , esasen de acı talelerden yazıram . Neyse ele ilk günden sizi görenden sizde nese bir şey olduğunu hiss etmişdim . Ordakı qohum eqrabalarınıza qovuşmaq istemirsinizmi ? Belke bacı qardşlarınız sağdır , onların uşaqları . Demirem bu qeder ayrılıqdan sonra heç ne olmamış kimi aile olacaqsız , amma en azından inden sonra , bir birinizi tanıyarsız , gedib gelersiz , heç olmaya ezizlerinizin mezarını ziyaret edersiz .
Dönüb Beşire baxdı .
- Adilxan baba , İbrahim dayı heç , deyek ki, o İrandan cıxnda uşaq olub , amma sen yaşlı sinni adamsan . Yeqin ki orda Uşaqların var , onları görmek istemirsenmi ?
- Ehhh ay bala görsen ne deyişecek ki ? Onlarla görüşmeye üzüm de yoxdur . Hec onlar meni bağışlayacaqmı , bağılmamayacaq mı , heç bilmirem . Ama oğlanlarımdan bir denesini kaş ke göreydim . Meni yerden götürmek üçün yalvarardım ona , ayaqlarına qapanardım .teki bir denesi meni çitninde aparıb gözüme torpaq tökeydi .
- Niye ele deyirsen axı ?- Araz diplomatından diktafonu çıxarıb hazırlayaraq dedi - burda senin ne günahın var ki , elnen gelen toy - bayramdır deyirler .
- Yox ay bala , burda toyluq , bayramlıq bir iş yoxdur . Cavan idim , şeytan beynimi yumuşdu . Dinim , imanım getmişdi . Beş günlük dünyanın o üzünü görmürdüm , ele bilirdim dünyanın üzü de , astarıda buradır . Ne qeder ki , çavan idim , şeytan mene yoldaşlıq edirdi . Ele ki, elden ayaqdan düşdüm , ebedi dostum olan şeytan da meni buraxdı , nece ki, bir zaman men yeddi uşağı buraxıb keyfe buraya gelmişdim...
- Hem de 7 uşaq ha - Araz qaşların qaldırıb İbrahime baxıb eylenib gülürmüş kimi göz vurdu .
- Öz aramısdır ha İbrahim dayı , dayın yerinde dinc duran adam olmayıb ha.
İbrahim gülmek istedise de gülüşündeki saxtakarlıq tebessümünü dondurdu
- He davam edin sesinizi yazıram , belke sesinizle evladlarınızı tapmaqda size kömek ede bilerem .
Diktafonu masaya qoyub , özü albomu vereqledi , tanımadığı ezizlerinin şekillerine baxdıqca Beşirin başladığı hekayenin tesirine düşmüşdü . Beşir bacısını özü öz eli ile vurduğundan taa ki Azerbaycana geldiyi günlere qeder ne vardısa danışır , herden barmağını albomdakı şekilin üstüne qoyub hemin şekilin kim olduğunu deyirdi . Demek olar ki,albomda köhne fotoları gösterilen adlar , ve indi Beşirin ağzından eşitdiyi hekayeler ona tanış idi . Ele bil , bu hekaye nenesinin ona danışdığı nağılın unudub danışmadığı hisseleri idi . Donub qalmışdı . Bu qeder bele tesadüf olmzdı . Bele çıxır ki , bu kişi onun nenesinin qardaşlarından biri idi . Axı onun Adilxan adında qardaşı olmayıb ki . Diqqet edirdi , Beşir köhne fotoların arasında genc bir qadının şekilini şekillerin arasına ataraq qah gizledir , ya da elini şekile qoyur , ya da resmi terse çevirirdi .
Fürset tapan kimi resmi eline alıb baxdı . İlk defe Mehrini gördüyünde gözünün qabağına gelen uşağına süd veren ana yene gözlerinin qarşısında canlandı , süd veran ana, Esmer , Asiya , Qulam bir bir gözlerinin qarşısından keçib , nehayyet can veren anası ...barmağın resimdeki qızın yanaqlarına sürtdü .
- Bu qadın kimdir ?
- Menim bacım ! Onlar o terefde qaldı . Bu resmleri dedem bize mektubların arasında yollamışdı .
- Bacındır ?
- He . Men yaralananan sonra onlarla elaqelerim kesidi . En son - elini capıq üzüne sürtdü - ele bu üzüm yaralananda görmüşdüm onları - udqundu - uzaqdan görmüşdüm onları . Ele bilirdim yaxınımda idiler, arada bir dene Araz var idi . Çay Araz , suyu bulanıq Araz...Qanlı Araz ... Arazı keçib onlara qovuşmaq isteyirdim . Bir görsen Asya nece atılıb düşür , neçe de "Dede , İbişş" deye qışqırırdı . Rehmetlik Azer onu saxlaya bilmirdi heç . Az qalırdı Asya bacım özünü suya ata . Bir onu gördüm yanağım o tutub alışdı suyun bir anda qan olduğunu gördüm . Ele bildim suyun altında tikanlı meftil vardı üzümü ora sürtmüşem . Daha sonra ne oldusa heç neden xeberim olmadı .
İbrahim danışdıqca nenesinin nağılları xeyallarında canlanır ... diktafon yazır , Arazın qulaqları eşitmirdi . Demek bu ibrahim onun dayısı İbrahim idi , bes bu kişi ? Eger bu kişi de ibrahimin dayısıdırsa demeli ...

Arazın bele halını özüm tesevvür edirdim . 60 yaşlı Araz, 85 yaşlı İbrahim 94 yaşlı Beşir , 70 illik ayrılıqdan sonra ilk defe bir arada keçmişe qayıtmışdılar . Baharın mene yazdıqlarından hemin an Arazın ne hissler keçirdiyini yazmırdı ama onun üzünün mimikası , keçirdiyi heyecanı bir yazar kimi men hiss edirdim . Onun bu veziyyetinin hansı hissiyyatla , hansı sözle oxucuya catdıracagıma bir kelime axtarırdım ...


Yazar: Feride Acarakçay (real hekayə)